Historia starożytnej Grecji [2900-L-HSG-KL] Semestr zimowy 2023/24
Wykład, grupa nr 1

UWAGA: w związku z trwającym urlopem naukowym prowadzącego zajęcia rozpoczną się 6 listopada 2023 r.

I. Wprowadzenie do ćwiczeń

Spotkanie 1:

Omówienie słowników cywilizacji klasycznej, podręczników, atlasów tudzież innych pomocy warsztatowych.

II. Wybitne jednostki i władza królewska w Iliadzie Homera (spotkania 2-4)

Źródło: Homer, Iliada (w przekładzie K. Jeżewskiej)

Spotkanie 2: Kwestia homerycka (co wiemy o dziejach tekstu Iliady, sposobie kompozycji utworu, jakie są hipotezy dotyczące autorstwa poematu, jego związku z wczesną grecką tradycją epicką, jakimi narzędziami posługują się badacze próbując ocenić znaczenie Iliady do rozważań nad społeczeństwem greckim?)

Opracowania: Dla wstępnych kwestii związanych z poematami Homera proszę, poza wstępem J. Łanowskiego do przekładu Iliady w Serii II BN, sięgać do H. Podbielski, „Homer” w: Literatura starożytnej Grecji , red. H. Podbielski, t. I (Epika — Liryka — Dramat ), Lublin 2005, s. 67-156.

Spotkanie 3: Dyskusja o odnalezionych w trakcie lektury/kwerendy miejsc Iliady mówiących o władzy królewskiej, jej zakresie i charakterze (czy opisy Homera mogą odbijać realia jakiegoś realnego świata, jeśli tak – jakiego?)

Opracowanie: L. Trzcionkowski, „Historyczne aspekty eposu homeryckiego”, w: Literatura starożytnej Grecji , red. H. Podbielski, t. I, s. 41-66

Spotkanie 4: Czy tekst Iliady wykazuje ślady znajomości polis jako formy życia społecznego? (za pomocą jakich narzędzi można próbować to ustalić?; czy traktować oba poematy Homerowe jako jedność?)

Opracowanie: B. Bravo, „Polis u Homera”, w: Świat antyczny. Stosunki społeczne, ideologia i polityka, religia. Studia ofiarowane Izie Bieżuńskiej-Małowist, red. B. Bravo, J. Kolendo, W. Lengauer, Warszawa 1988, s. 17-65.

III.. Tyrania i arystokraci (spotkania 5-7)

Spotkanie 5: Poezja Alkajosa jako żródło do dziejów tyranii w Mitylenie w epoce archaicznej (jaki jest kontekst, cel i adresat twórczości Alkajosa, drogi transmisji na najwcześniejszym etapie, zasięg oddziaływania, obraz Pittakosa u Alkajosa)

Źródło:

Alkajos, w: Liryka starożytnej Grecji , oprac. J. Danielewicz, Warszawa 2001.

Opracowania:

Wprowadzenie do poezji lirycznej daje: J. Danielewicz, „Wstęp” w: Liryka starożytnej Grecji, oprac. J. Danielewicz, Warszawa – Poznań 2001, s. 18-127. Kontekst kulturowy poezji sympotycznej oświetla O. Murray, „Człowiek i formy życia społecznego”, w: J.-P. Vernant (red.), Człowiek Grecji, Warszawa 2000, s. 263-303.

Spotkanie 6: Alkajos a inne portrety Pittakosa (na ile późniejsi autorzy mogą przekazywać wiarygodną tradycję o Alkajosie, Myrsilossie i Pittakosie?; jakie są ich źródła?)

Źródła: Herodot, Dzieje , ks. V, roz. 95 (przekład S. Hammer, różne wydania);

Arystoteles, Polityka , 1274 b, 1285 a, b, (przekład L. Piotrowicz, różne wydania)

Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych fizolofów, ks. I, roz. 4 (przekład I. Krońska)

Opracowania: Artykuły i hasła poświęcone Herodotowi, Arystotelesowi i Diogenesowi Laertiosowi w Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu oraz/lub Słowniku pisarzy antycznych pod red. A Świderkówny.

Spotkanie 7: Jak zostać tyranem w polis archaicznej? Próba oceny zjawiska.

Żródła: jak na spotkania 5 i 6.

Opracowania: O. Murray, Narodziny Grecji, Warszawa 2004, s. 184 – 213; 266-289. A. Andrews, The Greek Tyrants, London 1956, s. 7-30 i 92-99.

IV. Demokracja w Atenach V w. (spotkania 8-11)

Spotkanie 8: Tukidydes i demokracja ateńska (charakter dzieła Tukidydesa, jego tendencja, czy możemy na podstawie dzieła Tukidydesa odtwarzać „demokracji portret własny” z II połowy V w.?)

Źródła: Tukidydes, Wojna peloponeska (tł. Kazimierz Kumaniecki);

Spotkanie 9: Krytycy demokracji w V w. (Ps. Ksenofont czy „Stary Oligarcha”?; okoliczności powstania tekstu

Źródło: Ps.-Ksenofont, Ustrój polityczny Aten (przekład M. Borowska, K. Holzman, w: A. Mączakowa, Wybór źródeł do dziejów starożytnej Grecji i hellenizmu, Warszawa 1979, s. 185-196).

Opracowanie: P.J. Rhodes, Introduction, w: J.L. Marr & P.J. Rhodes (eds), The Old Oligarch. The Constitution of the Athenians attributed to Xenophon, Oxford 2008, s. 1-29.

Spotkanie 10-11: Teatr i demokracja (okoliczności przedstawień teatralnych, dlaczego dramat rozkwita i zaczyna zmieniać się w V w.?; czy możemy odtwarzać poglądy polityczne dramaturgów antycznych)

Żródło: Arystofanes, Żaby (przekład J. Ławińskiej Tyszkowskiej)

Opracowania: O. Taplin, Teatr grecki, [w:] Historia teatru, Warszawa 1999, s. 13-48 (na spotkanie 10); K. Dover, Introduction in. idem (ed.), Aristophanes Frogs, Oxford 1993 (s. 1-9 i 69-76) (na spotkanie 11).

V. Demokracja w Atenach IV w. (spotkania 12-15)

Spotkanie 12: Pseudo-Arystotelesowa Athenaion Politeia (okoliczności odnalezienia tekstu, kwestia identyfikacji autora, datacja).

Źródło: Arystoteles, Ustrój polityczny Aten (tł. L. Piotrowicz);

Opracowania: P.J. Rhodes, Commentary on Aristotelian Athenaion Politeia, Oxford 1981, s. 1-63

Spotkanie 13: Prawo Eukratesa (charakter tekstu, jego znaczenie dla wiedzy o polityce ateńskiej w okresie dominacji macedońskiej)

Źródło: Prawo Eukratesa o zapobieganiu tyranii (SEG XII 87, tł. K. Stebnicka, w: A. S. Chankowski, Wybór źródeł do historii starożytnej, Warszawa 1995).

Opracowania: B. Bravo – A. Wolicki, Epigrafika grecka, w: E. Wipszycka (red.), Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu t. ½, wyd. 2, Warszawa 2001, s. 154-185 (dla inskrypcji); M.H. Hansen, Demokracja ateńska w czasach Demostenesa, Warszawa 2001, s. 288-295 (o Areopagu).

Spotkania 14-15: Ajschines i Demostenes

Źródła: Demostenes, Mowa w obronie Ktezyfonta „O wieńcu” (w: Demostenes, Wybór mów, tł. R. Turasiewicz).

Ajschines, Mowa przeciwko Ktezyfontowi „O wieńcu” (w: Ajschines, Mowy, tł. W. Lengauer).

Opracowania: P.J. Rhodes, Historia Grecji. Okres klasyczny 478-323 p.n.e., Kraków 2009, s. 385-407; R. Kulesza, „Procesy polityczne w Atenach V i IV w. p.n.e.”, w: Świat antyczny. Stosunki społeczne, ideologia i polityka, religia. Studia ofiarowane Izie Bieżuńskiej-Małowist, red. B. Bravo, J. Kolendo, W. Lengauer, Warszawa 1988.

dr hab. Marek Węcowski, prof. UW