Great books/ Wielkie dzieła literatury [3700-AL-GB] Semestr zimowy 2023/24
Konwersatorium, grupa nr 2

Celem tej ogólnej, podstawowej bibliografii jest wskazanie ważnych źródeł, od których można rozpocząć zapoznawanie się z twórczością Konstandinosa Kawafisa. Bibliografia ma charakter selektywny, nie jest listą lektur na zajęcia. Obejmuje jedynie teksty dostępne w językach polskim i angielskim.

Literatura podstawowa:

Cavafy, C.P. The Complete poems of C.P. Cavafy. Translated by Rae Dalven. With an Introduction by W.H. Auden, London 1961.

Cyfrowe archiwum Kawafisa: https://www.onassis.org/initiatives/cavafy-archive/

Kawafis, K. Wiersze i proza, przełożył i komentarzami opatrzył Z. Kubiak, Warszawa 2001. (lub wcześniejsze wydania w tym tłumaczeniu)

Kawafis, K. Wiersze wszystkie / Apanta poietika, przeł. I. Kania, Kraków 2019.

Miłosz, Cz. Przygody poezji nowoczesnej, w: Prywatne obowiązki, Kraków 2001.

Literatura przedmiotu:

Fiut, A. Dwa spojrzenia na antyk: Kawafis i Herbert, „Kwartalnik Artystyczny” 3/1996.

Keeley, E. Cavafy’s Alexandria, Princeton 1996.

Kubiak, Z. Kawafis Aleksandryjczyk, Warszawa 1995.

Lidell, R. Cavafy. A biography, New York 1976.

Yourcenar, M. Kontandinos Kawafis, w: taż, Czarny mózg Piranesiego. Konstandinos Kawafis, tł. J.M. Kłoczowski i K. Dolatowska, Gdańsk 2004.

Literatura uzupełniająca:

Borowska. M. Kawafis Kubiaka, czyli pochwała niemożliwości, „Nowe Książki” 10/1995.

Gourgouris, S. Cavafy’s debt, „boundary 2”, 44, 3/2017.

Haag, M. Alexandria: City of Memory. New Haven, CT: Yale University Press, 2005.

Jeffreys, P. Reframing Decadence: C. P. Cavafy's Imaginary Portraits, New York 2015.

Jusdanis, G. The Poetics of Cavafy: Textuality, Eroticism, History, Princeton 1987.

“Literatura na Świecie” nr 5/6 2012.

Papanikolou, D. “Words that tell and hide”: Revisiting C. P. Cavafy’s Closets, “Journal of Modern Greek Studies”, 23, 2005.

Timms, A. Constantine Cavafy, Influencer. The Baffler 06.10. 2022, https://thebaffler.com/latest/constantine-cavafy-influencer-timms, Dostęp 05.06.2023.

Great Books – grupa: literatura światowa

Konstandinos Kawafis (1863-1933) spędził niemal całe życie w Aleksandrii w Egipcie, mieście położonym na peryferiach imperium brytyjskiego. Swoje wiersze pisał w nietypowej odmianie języka nowogreckiego. Czy zatem jego twórczość możemy zakwalifikować do kategorii literatury światowej? I co właściwie oznacza twierdząca lub przecząca odpowiedź na to pytanie? Aby uczynić sprawę bardziej skomplikowaną, trzeba dodać, że Kawafis nie napisał w życiu ani jednej książki, nie wypuścił na księgarski rynek żadnego tomu wierszy. (Niektóre wiersze publikował w prasie, większość rozdawał znajomym wydrukowane na pojedynczych kartkach papieru). A zatem o jakiej wielkiej książce („great book”) może być mowa na zajęciach tej grupy? Od tych pytań chcielibyśmy rozpocząć naszą wspólną lekturę wierszy poety z Aleksandrii.

Zakres tematów

Na zajęciach planujemy omówić na przykład takie zagadnienia:

1. Twórczość Kawafisa wobec „wielkich książek”, kategorii literatury światowej i pojęcia kanonu.

2. „Aleksandria, która odchodzi”: obraz miasta w poezji Kawafisa. Mityczny obraz Aleksandrii i jego rewizje.

3. Poeta (w) imperium. Kawafis wobec kolonializmu, imperium brytyjskiego i dawnych imperiów greckich: Bizancjum i państwa Aleksandra Wielkiego. Arabowie w i wobec twórczości Kawafisa.

4. Kawafis i antyk: Zbigniew Herbert vs Jacek Dehnel. Po co Kawafisowi starożytność? Jaką historię o starożytności opowiada? Do czego kawaficzny antyk służył innym poetom? Obserwacja poetyckiej polemiki Dehnela z Herbertem pozwoli nam zastanowić się nad przemianami wizji antyku w Polsce XX i XXI w.

5. Weksle w banku przyszłości: poeta i kapitalizm. Czy Kawafis podsuwa nam narzędzia krytyki kapitalizmu? Jaka alternatywna etyka mogłaby zastąpić mieszczański etos? Aby odpowiedzieć na to pytanie, prześledzimy obecne w jego poezji wątki wymiany, inwestycji i urynkowienia.

6. Kawaficzne archiwa.

7. Autotematyczny Kawafis: pisanie, komunikacja, autocenzura. „Puszczanie w obieg” wierszy erotycznych przełamuje granicę między prywatnym a publicznym. Zobaczymy, jak w poezji Kawafis problematyzuje sam proces komunikacji literackiej.

8. Kawafis i polska homoseksualność. Jaki wpływ wywarła poetyka i tematyka wierszy Kawafisa na sposób mówienia o homoseksualności w polskiej poezji od lat 80 XX wieku?

9. Dekadentyzm / melancholia / utrata. Czy dekadentyzm jest aktualny w dobie permakryzysu? Rozważymy aktualność kawaficznych sposobów mówienia o stracie, ale też obecność w jego poezji kategorii starości, negacji, jałowości.

10. Kawafis w anglosferze. Twórczość Kawafisa inspirowała znaczących pisarzy świata anglosaskiego XX wieku oraz współczesnych, jak E.M. Forster, Lawrence Durrell, James Merrill i J.M. Coetzee. Dlaczego twórczość Kawafisa cieszyła się tak szerokim uznaniem? Czy tych pisarzy inspirowała egzotyczność, prowincjonalność, „helleńskość” Kawafisa, czy może - przeciwnie - odnaleźli w niej wątki uniwersalne? Czy Kawafis „anglosaski” to też Kawafis „postkolonialny”?

11. „Plusk”: Kawafis Davida Hockneya. Co sprawiło, że Hockney – artysta kojarzony z wielkoformatowym, akrylowym pop-artem – stworzył w 1966 serię kameralnych rycin do wierszy miłosnych Kawafisa?

12. Kawafis influencer, czyli co poeta z Aleksandrii robi na Twitterze? Jak czytamy poezję w dobie kultury cyfrowej? Czy Kawafis ma nam jeszcze coś do powiedzenia? Na czym miałaby polegać jego aktualność? I co w ogóle to określenie oznacza? W jaki sposób tworzymy kryteria aktualności dzieł literackich?

Na zajęciach omówione zostaną wybrane wiersze Kawafisa w polskich przekładach w oparciu o literaturę krytyczną i naukową poświęconą jego twórczości. Teksty źródłowe będą zadawane do lektury oraz samodzielnego opracowania regularnie z tygodniowym wyprzedzeniem i omawiane na zajęciach w formie dyskusji. Teksty poety omawiane będą w kontekstach kulturowych i teoretycznych, jak również w kontekście zmieniającej się rzeczywistości kulturowej, rozpiętej pomiędzy czasem powstania utworów a współczesnością. W ten sposób spróbujemy wyłonić obraz poety zanurzonego w strumieniach – nierzadko różnych i skonfliktowanych – czasów.

Literatura światowa (od 2 połowy XIX wieku do współczesności)