Great books/ Wielkie dzieła literatury [3700-AL-GB] Semestr zimowy 2024/25
Konwersatorium, grupa nr 2

Tekstem bazowym będzie polski przekład powieści Foe, jednak będziemy również odnosić się do angielskiego oryginału. Literatura pomocnicza, która częściowo zawiera teksty w języku angielskim (jeśli nie są dostępne ich polskie przekłady), pozwoli na ukierunkowanie lektury powieści w kontekstach teoretycznych i kulturowych.

Literatura podmiotu

Coetzee, J.M. 2007. Foe, przeł. Magdalena Konikowska. Kraków: Znak.

Coetzee, J. M. 2010. Foe. London: Penguin Books.

Coetzee, J.M. He and His Man. Nobel Lecture. https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2003/coetzee/lecture/

Literatura pomocnicza

Attwell, David. 2015. J. M. Coetzee and the Life of Writing: Face to Face

with Time. Oxford: Oxford University Press.

Barthes, Roland. 1999. Śmierć autora. „Teksty Drugie” 1/2 (54/55): 247-251.

Burzyńska, Anna R., Waldemar Rapior (red.). 2012. Wyostrzyć wzrok. J.M. Coetzee: Sztuka, świat i polityka. Poznań-Kraków: Fundacja Malta/Wydawnictwo Homini,

Coetzee, J.M, David Attwell. 2011. Punkty nawigacyjne. Eseje i wywiady, przeł. Marek Król, Anna Skucińska i Dariusz Żukowski. Kraków: Znak.

Kannemeyer, J. C. 2012. J. M. Coetzee: A Life in Writing. Melbourne and

London: Scribe.

Koch, Jerzy. 2012. Historia literatury południowoafrykańskiej. Literatura Afrikaans. Warszawa: Dialog.

Lennard J. Davis. 2002. Ustanawianie normy: niepełnosprawność, głuchota i ciało, przeł. Magdalena Zdrodowska. Warszawa: Fundacja Teatr 21.

Spivak, Gayatri Chakravorty. 2010. Czy podporządkowani inni mogą przemówić?, przeł. E. Majewska, „Krytyka Polityczna” 24-25, 196–239.

Watt, Ian. 2001. Robinson Kruzoe — homo oeconomicus, przeł. Agnieszka Kreczmar. W: Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów, opracowanie Grzegorz Godlewski i in, wstęp i red. Roch Sulima. Warszawa: WUW.

Woolf, Virginia. 2002. Własny pokój, Trzy gwinee, przeł. [i wstępem opatrzyła] Ewa Krasińska. Warszawa: Sic!

John Maxwell Coetzee (1940-) jest pisarzem południowoafrykańsko-australijskim, laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury z 2003 roku i podwójnym zdobywcą nagrody Bookera. Jego twórczość porusza tematy związane z opresją polityczną (głównie apartheidu), kolonializmu i etycznymi dylematami człowieka. Coetzee jest również profesorem literatury oraz znanym krytykiem literackim. Powieścią, której poświęcimy drugą już edycję zajęć „Great Books. Wielkie dzieła literatury” będzie piąta powieść Coetzeego z 1986 r., pt. Foe. Powieść ta opowiada alternatywną historię Robinsona Crusoe, koncentrującą się na postaci Susan Barton, która stara się przedstawić swoją wersję wydarzeń i walczy o uznanie swojego głosu w świecie zdominowanym przez męskie narracje. Ponieważ jest to również dzieło, którego autor bierze na warsztat klasyczną robinsonadę, skłania ono do rewizji pojęcia kanonu literackiego. Podczas zajęć będziemy starały i starali się odpowiedzieć na następujące pytania: Jak Coetzee odczytuje tożsamość i dylematy etyczne słynnych rozbitków i jaka jest wartość takiego eksperymentu literackiego? Dlaczego Coetzee przepisuje tę historię i co ten eksperyment mówi nam na temat kanonu literackiego i jego miejsca we współczesnej kulturze i świecie? Jak możemy tę historię odczytać dziś, czyli ponad 300 lat od publikacji Robinsona Crusoe i prawie 40 lat od powstania Foe Coetzeego? Jak wyzwania czasów współczesnych kierunkują lekturę tej krótkiej, choć złożonej powieści noblisty?

Na powyższe pytania będziemy odpowiadać w oparciu o następujące zagadnienia i ramy tematyczne poszczególnych zajęć:

I. Wstęp

Wstęp do celów i wymagań zajęć. Czym są wielkie dzieła literatury światowej? Czym jest i jak powstaje kanon literacki?

Wprowadzenie do życia i twórczości Johna Maxwella Coetzeego

Rasa i rasizm. Coetzee a polityka apartheidu

II. Lektura Foe: Postaci i tożsamości

Susan Barton. Wielka nieobecna. Kobieta w kanonie literackim. Fragmenty "Własnego pokoju" Virginii Woolf

Kruzo/e: Nowa robinsonada, czyli jak Coetzee rozprawia się z kanonem / nowoczesnością / konstruktem płci?

Piętaszek. Postkolonialne odczytanie Foe. Obcość etniczna i niepełnosprawność a kanon literacki. Lektura eseju "Czy podporządkowani inni mogą przemówić?" Gayatri Chakravorty Spivak oraz fragmentów „Ustanawiania normy” Lennarda J. Davisa

De/foe. Kim jest ten facet w peruce? Pan Foe, Daniel Defoe i J.M. Coetzee, czyli problem autorstwa. Lektura "Śmierci autora" Rolanda Barthesa

III. Work in progress

W archiwum. Lektura rękopisów Foe i notatek Coetzeego

Tekstualność Foe: intertekst, palimpsest i polityka/poetyka „rewritingu”

Czytanie zakończenia/zakończeń Foe

Po Foe. „He and His Man”, czyli powrót słynnych rozbitków w przemowie noblowskiej Coetzeego

IV. Podsumowanie

Dyskusja podsumowująca zagadnienia omówione podczas semestru

Zajęcia będą opierać się w głównej mierze na wnikliwej lekturze powieści Foe J.M. Coetzeego. Osoby uczestniczące w zajęciach będą proszone o regularną lekturę powieści w oparciu o wybraną literaturę pomocniczą. Powieść będzie analizowana w różnorodnych kontekstach kulturowych i teoretycznych w formie pracy w grupach i dyskusji ogólnej.

Literatura światowa