Proseminarium specjalizacyjne literaturoznawcze 1 3020-BB1PS-L
Konwersatorium (KON) Semestr letni 2023/24

I. Obraz Litwy w krzywym zwierciadle satyry (XX w.)

1. Obraz Litwy w krzywym zwierciadle satyry i kabaretu (pocz. XX w.)

1.1. Wybór materiałów prasowych z polskiej i litewskiej prasy satyrycznej pocz. XX w. przygotowany przez prowadzącą (m.in. „Plotka Wileńska”, „Ežys”)

1.2. I. Fedorowicz, Śmiech jako broń zniewolonych. O wileńskiej prasie humorystycznej z lat 1907-1909, [w:] Europejskość ojczyzn. Litewsko-polskie związki literackie, kulturowe i językowe, pod red. M. Dawlewicza, Wilno: Wydawnictwo Uniwersytetu Wileńskiego, 2009, s. 130-145.

2. Polska i litewska satyra w okresie międzywojennym XX w.

2.1. Wybór tekstów z l. 1933-1940 przygotowany przez prowadzącą (m.in. „Kuntaplis”, wybór wileńskiej satyrycznej poezji K. I. Gałczyńskiego).

2.2. M. Kozłowska, O Wilnie i śmiechu wileńskim (Regionalna satyra i humor poetycki (1920-1939) - rekonesans); J. S. Ossowski, Wileńskie satyry Gałczyńskiego, [w:] Poezja i poeci w Wilnie lat 1920-1940. Studia, pod red. T. Bujnickiego i K. Biedrzyckiego, Kraków: Universitas, 2003.

3. Satyra w dobie Litwy Radzieckiej

3.1. Šluota. Beczka w gabinecie, przedm. i wybór tekstów J. Bulota, wybór rys. A. Pakalnis, tłum. A. Stoberska, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1989. (wybór)

3.2. A. Kalėda, Komizmas lietuvių tarybinėje prozoje, Vilnius: Vaga, 1984. (fragmenty)

4.1. M. Martinaitis, Eilėraščiai, panašūs į Lietuvą = Wiersze podobne do Litwy, wybór i przekład A. Rybałko, Sejny: Pogranicze, 1995. (wybór)

4.2. Marcelijus Martinaitis. Kūrybos studijos ir interpretacijos, opr. J. Perminaitė, Vilnius: Baltos lankos, 2000. (fragmenty)

5.1. J. Erlickas, Kriminalinė kronika, [w tegoż:] Knyga, Vilnius: „Tyto alba”, 2007.

J. Erlickas, Kronika kryminalna, przeł. A. Rybałko, [w:] Sen Mendoga: antologia literatury litewskiej lat dziewięćdziesiątych, opr. przez A. Rybałko; wyboru tekstów dokonała A. Rybałko; z j. litewskiego przeł. B. Markuza-Białostocka et al., Warszawa: „Książka i Wiedza”, 2001. (wybór utworów przygotowany przez prowadzącą).

5.2. J. Tabor, „Książka” Juozasa Erlickasa – kronika współczesnej Litwy, „Prace Bałtystyczne. Język - Literatura - Kultura”, pod red. N. Ostrowskiego i A. Romančuk, Warszawa 2003.

II. Litewskie literackie oblicza grozy (II wojna światowa i okres powojenny)

6.1. D. Grinkevičiūtė, Lietuviai prie Laptevų jūros, Vilnius: Lietuvos rašytojų sąjungos leidykla, 2005 (Vilnius: Vilniaus spauda). (fragmenty)

6.1. D. Grinkevičiūtė, Litwini nad Morzem Łaptiewów, przeł. K. Pecela, Wojnowice, Wrocław: Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, 2019 (fragmenty).

6.1. A. Miškinis, Psalmės, [w tegoż:] Rinktiniai raštai, opr. i komentarze R. Tūtlytė, t. 1 Eilėraščiai, Vilnius: Vaga, 1991-1996. (wybór)

6.2. E. Baliutytė, Formy samoświadomości w litewskiej literaturze dokumentu osobistego, [w:] Zranieni przez czas: współczesna literatura litewska”, opr. i wstęp D. Mitaitė, J. Sprindytė, przekł. I. Korybut-Daszkiewicz, J. Tabor, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2011, s. 134-151.

7.1. J. Kėkštas, Dega vėjai, Vilnius: Vaga, 1986. (wybór wierszy)

7.2. M. Kasner, Juozas Kėkštas - paribio poetas, z j. polskiego przeł. O. Romančiuk, red. R. Mėlinskaitė, D. Kalinauskaitė, Vilnius: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas, 2002. (fragmenty)

III. Literackie obrazy codzienności w literaturze litewskiej (50.-90.-te XX w.)

8.1. R. Granauskas, Drewniane oczy, Starzec zachodzącego słońca, przeł. A. Rybałko, [w:] Sen Mendoga: antologia literatury litewskiej lat dziewięćdziesiątych, opr. przez A. Rybałko; wyboru tekstów dokonała A. Rybałko; z j. litewskiego przeł. B. Markuza-Białostocka et al., Warszawa: „Książka i Wiedza”, 2001.

8.2. Romualdas Granauskas: kūrybos studijos ir interpretacijos, opr. R. Žilinskas, Vilnius: Baltos lankos, 2000. (fragmenty)

9.1. S. Šaltenis, Amžinai žaliuojantis klevas, [w tegoż:] Atminimo cukrus, Vilnius: Vaga, 1983.

S. Šaltenis, Wiecznie zielony klon, [w:] Wiecznie zielony klon. Antologia opowiadań litewskich, przeł. M. Jackiewicz, W. Kalita, B. Kalėda, wybór, wstęp i noty o autorach M. Jackiewicz, Olsztyn: Pojezierze, 1989.

9.1. B. Radzevičius, Link Debesijos, [w tegoż:] Link Debesijos, Vilnius: Vaga, 1984.

B. Radzevičius, W stronę Debesiji (Link Debesijos), [w:] Wiecznie zielony klon. Antologia opowiadań litewskich, przeł. M. Jackiewicz, W. Kalita, B. Kalėda, wybór, wstęp i noty o autorach M. Jackiewicz, Olsztyn: Pojezierze, 1989.

9.2. A. Kalėda, Powojenna literatura litewska. Droga strat i nadziei, Vilnius: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas, 1998. (fragmenty)

10.1. V. Juknaitė, Stiklo šalis, Vilnius: Lietuvos rašytojų sąjungos leidykla, 1995. (fragmenty)

V. Juknaitė, Szklana kraina, przeł. M. Kasner, [w:] Sen Mendoga. Antologia literatury litewskiej lat dziewięćdziesiątych, oprac. przez A. Rybałko; wyboru tekstów dokonała

A. Rybałko; z jęz. litewskiego przeł. B. M. Białostocka et al., Warszawa: Książka i Wiedza, 2001.

10.2. S. Daugirdaitė, Dramatiškoji motinystė, [w tejże:] Rūpesčių moterys, moterų rūpesčiai: moteriškumo reprezentacija naujausioje lietuvių moterų prozoje, Vilnius: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas, 2000.

IV. Literatura litewska w obliczu niepodległości: przewartościowanie literackich autorytetów i ofiar (E. Mieželaitis, J. Marcinkevičius, A. Kalanavičius, R. Burokas)

11-12.1. Wybór poezji E. Mieželaitisa, J. Marcinkevičiusa, A. Kalanavičiusa, R. Burokasa przygotowany przez prowadzącą.

11-12.2. L. Jakonytė, Pisarz w społeczeństwie postsowieckim: kierunki autorefleksji,

[w:] Zranieni przez czas: współczesna literatura litewska”, opr. i wstęp D. Mitaitė,

J. Sprindytė, przekł. I. Korybut-Daszkiewicz, J. Tabor, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2011, s. 49-67.

13.1. T. Venclova, Pašnekesys žiemą. Eilėraščiai ir vertimai, Vilnius: Vaga, 1991. (wybór wierszy)

13.1. T. Venclova, Rozmowa w ziemi, opr. St. Barańczak, przedm. J. Brodski, Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich, 2001. (wybór wierszy)

13.1. T. Venclova, Seinų eilėraščiai - Wiersze sejneńskie - Sejny poems - Sejnenskie stihi, Sejny: Fundacja Pogranicze, 2008. (wybór wierszy).

13.2. A. Frankowiak, Dialog z Europą w twórczości Tomasa Venclovy, [w:] Europejskość ojczyzn. Litewsko-polskie związki literackie, kulturowe i językowe. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej Wilno, 23-24 października 2008 roku, pod red. M. Dawlewicza, Wilno: Wydawnictwo Uniwersytetu Wileńskiego, 2009.

14.1. Festiwale poetyckie na Litwie: „Poetinis Druskininkų ruduo” (Druskiennicka Jesień Poetycka), „Poezijos pavasaris” (Wiosna Poezji), „Maj nad Wilią”

14.2. www.pdr.lt, materiały audiowizualne.

Student będzie potrafił:

W ZAKRESIE KSZTAŁCENIA

1. opisać i poddać pogłębionej, wszechstronnej analizie wybrane tematy z historii literatury litewskiej XX i pocz. XXI w.,

2. interpretować utwory literackie z perspektywy różnych koncepcji metodologicznych, ze znajomością najnowszych kierunków refleksji literaturoznawczej,

W ZAKRESIE KSZTAŁTOWANIA UMIĘJĘTNOŚCI

3. analizować utwór literacki w kontekście literatury danego czasu, z uwzględnieniem historyczno-społecznego tła epoki, formułować na jego temat kompetentną wypowiedź naukową,

4. przygotować referat w oparciu o samodzielnie zgromadzoną bibliografię,

5. posiadać umiejętność, wyciągania wniosków, dyskutowania, formułowania sądów i argumentacji wypowiedzi poświęconych zagadnieniom historycznoliterackim,

W ZAKRESIE KSZTAŁTOWANIA POSTAWY

6. postrzegać polską literaturę o tematyce litewskiej jako wypadkową literatury i kultury danego czasu,

7. postrzegać literaturę jako ważne narzędzie do poznawania specyfiki kulturowej danej społeczności, rozumieć zależność między literaturą i innymi dziedzinami życia.

Ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność) – 50%, prezentacja referatu – 40%, kontrola obecności – 10 %.

I. Obraz Litwy w krzywym zwierciadle satyry (XX w.)

1. Obraz Litwy w krzywym zwierciadle satyry i kabaretu (pocz. XX w.) („Plotka Wileńska”, „Ežys”).

2. Polska i litewska satyra w okresie międzywojennym XX w. („Kuntaplis”, K. I. Gałczyński).

3. Satyra w dobie Litwy Radzieckiej ("Šluota. Beczka w gabinecie").

4. M. Martinaitis (Eilėraščiai, panašūs į Lietuvą = Wiersze podobne do Litwy).

5. J. Erlickas (Kriminalinė kronika - Kronika kryminalna).

II. Litewskie literackie oblicza grozy (II wojna światowa i okres powojenny)

6. D. Grinkevičiūtė (Lietuviai prie Laptevų jūros - Litwini nad Morzem Łaptiewów, A. Miškinis (Psalmės).

7. J. Kėkštas (Dega vėjai).

III. Literackie obrazy codzienności w literaturze litewskiej (50.-90.-te XX w.)

8. R. Granauskas (Medinės akys - Drewniane oczy, Saulėlydžio senis - Starzec zachodzącego słońca).

9. S. Šaltenis (Amžinai žaliuojantis klevas - Wiecznie zielony klon), B. Radzevičius (Link Debesijos - W stronę Debesiji).

10. V. Juknaitė (Stiklo šalis - Szklana kraina).

IV. Literatura litewska w obliczu niepodległości: przewartościowanie literackich autorytetów i ofiar (E. Mieželaitis, J. Marcinkevičius, A. Kalanavičius, R. Burokas).

11-12.1. Wybór poezji E. Mieželaitisa, J. Marcinkevičiusa, A. Kalanavičiusa, R. Burokasa przygotowany przez prowadzącą.

13. T. Venclova (Pašnekesys žiemą - Rozmowa w zimie, Seinų eilėraščiai - Wiersze sejneńskie - Sejny poems - Sejnenskie stihi).

14. Festiwale poetyckie na Litwie: „Poetinis Druskininkų ruduo” (Druskiennicka Jesień Poetycka), „Poezijos pavasaris” (Wiosna Poezji), „Maj nad Wilią”.

Zajęcia prowadzone w formie zdalnej (synchronicznej) z wykorzystaniem narzędzi informatycznych Google Meet, narzędzi webowych i aplikacji. Wdrażana będzie praca w grupie, rozwijane umiejętności interpretacji tekstów naukowych podczas dyskusji, wygłaszanie i obrona własnych opinii na wybrany temat z zakresu literaturoznawstwa, umiejętność przygotowania wybranego zagadnienia badawczego w formie referatu z wykorzystaniem dostępnym technik multimedialnych.