Ustrój polityczny RP

obowiązkowe

Student posiada wiedzę z zakresu podstaw nauk o państwie (koncepcje i definicje państwa, formy i funkcje państwa) i prawie (norma prawna, przepis prawny, źródła prawa, system źródeł prawa). Student dysponuje również ogólną wiedzą na temat historycznych aspektów ustroju państwa oraz ogólną wiedzą na temat organizacji i działania współczesnych państw, ze szczególnym uwzględnieniem państw europejskich.

Student ma umiejętności komparatystycznego postrzegania problematyki ustrojowej – zarówno z perspektywy rozwiązań historycznych, jak i współczesnych oraz potrafi odnosić to do rozwiązań przyjętych w Rzeczypospolitej Polskiej.

w sali

Przedmiot obejmuje: periodyzację dziejów systemu politycznego i ustroju politycznego Polski XX-XXI w.; podstawy konstytucyjne i zasady ustroju politycznego RP; system organów państwowych, ich tworzenie, struktura i zasady działania; zakres i formy uczestnictwa politycznego obywateli.

Przedmiot poświęcony jest następującej problematyce:

1. Podstawowe pojęcia związane z funkcjonowaniem systemu politycznego współczesnej Polski: 1) Pojęcie systemu politycznego, ustroju politycznego, systemu rządów.2) Pojęcie, rodzaje i funkcje konstytucji. 3) Prawo konstytucyjne i jego źródła. 4) Konstytucja RP a standardy współczesnego konstytucjonalizmu.

2. Proces przygotowania i uchwalenia Konstytucji III RP.

3. Wartości i zasady konstytucyjne (ustrojowe) w RP: 1) Pojęcie wartości i zasad ustrojowych. 2) Rzeczpospolita jako dobro wspólne. 3) RP demokratycznym państwem prawnym: zasady konstytucjonalizmu, legalizmu, suwerenności narodu, pluralizmu politycznego, podziału władz. 4) Godność, wolność i równość jako podstawy katalogu praw i wolności człowieka i obywatela.

4. System źródeł prawa w Konstytucji RP i jego kontrola: 1) Pojęcie systemu źródeł prawa, 2) Źródła prawa powszechnie obowiązującego: umowa międzynarodowa, ustawa, rozporządzenie, 3) Prawo krajowe a prawo wspólnotowe, 4) Trybunał Konstytucyjny: geneza, funkcje i kompetencje, skutki orzeczeń.

5. Prawo wyborcze: wybory do Sejmu, Senatu i prezydenckie oraz do Parlamentu Europejskiego: 1) Ustrojowo – polityczna rola wyborów parlamentarnych i prezydenckich w III Rzeczypospolitej. 2) Organizacja wyborów. 3) Zgłaszanie kandydatów. 4) Ustalanie wyników głosowania. 5) Ważność wyborów. 6) Kampania wyborcza. 7) Finansowanie wyborów.

6. Sejm i Senat: 1) Struktura i tryb funkcjonowania parlamentu. 2) Status prawny posła i senatora. 3) Funkcje Sejmu i Senatu. 4) Organizacja wewnętrzna Sejmu i Senatu. 5) Tryb ustawodawczy. 6) Zgromadzenie Narodowe.

7. Prezydent Rzeczypospolitej: 1) Geneza przywrócenia instytucji Prezydenta RP. 2) Ustrojowa pozycja Prezydenta RP. 3) Kompetencje Prezydenta RP. 4) Odpowiedzialność konstytucyjna głowy państwa.

8. Rada Ministrów: 1) Ustrojowa pozycja Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów. 2) Sposób powoływania Rady Ministrów. 3) Struktura rządu. 4) Tryb działania Rady Ministrów. 5) Kompetencje Rady Ministrów. 6) Administracja rządowa.

Literatura podstawowa

L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2020.

Literatura uzupełniająca

J. Zaleśny, Tworzenie Konstytucji z 1997 roku. Przejaw kooperacji czy rywalizacji elit politycznych?, «Przegląd Sejmowy» 2017, Nr 6

T. Mołdawa, Konstytucja RP a standardy współczesnego konstytucjonalizmu w perspektywie minionej dekady, [w:] W. Jakubowski, T. Słomka (red.), Porządek konstytucyjny w Polsce, Warszawa-Pułtusk 2008.

R. Glajcar, Konstytucja RP z 1997 roku w procesie konsolidacji demokracji, «Przegląd Sejmowy» 2017, Nr 6.

M. Grzybowski, Wpływ europejskich rozwiązań konstytucyjnych na unormowania Konstytucji RP z 1997 roku. Zagadnienia wybrane, «Przegląd Sejmowy» 2017, Nr 6

J. Jaskiernia, Społeczna percepcja Konstytucji RP z 1997 roku, «Przegląd Sejmowy» 2017, Nr 6

B. Szlachta, Aksjologia Konstytucji RP z 1997 roku. Perspektywa badacza myśli politycznej, «Przegląd Sejmowy» 2017, Nr 6

M. Dąbrowski, Antywartości konstytucyjne. Wprowadzenie do problematyki, «Przegląd Sejmowy» 2018, Nr 5

J. Szymanek, Interpretacja konstytucji: warianty teorii i praktyki na przykładzie Konstytucji RP z 1997 roku, «Przegląd Sejmowy» 2017, Nr 6

A. Bień-Kacała, Bezpieczeństwo w Konstytucji RP z 1997 r. – wstępna diagnoza, «Przegląd Prawa Konstytucyjnego» 2015, Nr 2

R. Balicki, Zwierzchnictwo Prezydenta RP nad siłami zbrojnymi (wybrane problemy), «Przegląd Prawa Konstytucyjnego» 2014, Nr 2

R. M. Małajny, Podział władzy w Konstytucji RP z 1997 roku. Analiza formalna, «Przegląd Sejmowy» 2017, Nr 6

Z. Machelski, Rozliczalność jako element jakości procesu demokratycznego w systemie instytucjonalnym III Rzeczypospolitej «Przegląd Sejmowy» 2018, Nr 1

G. Kuca, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w systemie podzielonych władz (zarys problemu), [w:] T. Mołdawa, J. Szymanek (red.), Instytucja prezydenta. Zagadnienia teorii i praktyki na tle doświadczeń polskich oraz wybranych państw obcych, Warszawa 2010

P. Czarny, Konstytucyjne spory kompetencyjne (wybrane zagadnienia teoretyczne), «Przegląd Prawa Konstytucyjnego» 2014, Nr 2

T. Słomka, Ustrojowe cechy polskiej kohabitacji, «Rocznik Nauk Politycznych» 2008, nr 11

R. Grabowski, Refleksje nad polskim modelem parlamentaryzmu, «Przegląd Prawa Konstytucyjnego» 2018, Nr 5

J. Kuciński, Posłowie jako podmioty sejmowej kontroli działalności rządu w świetle regulacji normatywnych, «Przegląd Prawa Konstytucyjnego» 2017, Nr 1

J. Juchniewicz, Odpowiedzialność polityczna ministrów – konieczność czy polityczne awanturnictwo?, «Przegląd Prawa Konstytucyjnego» 2016, Nr 5

T. Mołdawa, Konstytucje polskie 1918-1998, Warszawa 1999.

W. Jakubowski, T. Słomka, Konstytucyjne organy władzy RP w latach 1989-2011 na tle polskich tradycji ustrojowych XIX i XX wieku, Warszawa 2012.

J. Szymanek (red.), Wielki słownik parlamentarny, Warszawa 2018

Źródła: Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r., podstawowe ustawy ustrojowe, regulaminy parlamentarne, wybrane orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

EK1. Zna i rozumie prawidłowości ewolucji ustrojowej Polski (K_W01)

EK2. Zna pojęcie i treść standardów konstytucyjnych funkcjonujących w Polsce i innych państwach demokratycznych (K_W06)

EK3. Zna tryb przyjęcia i zmiany konstytucji, jej systematykę (budowę i treść) i znaczenie w ustroju politycznym RP (K_W06)

EK4. Zna podstawowe wartości i zasady ustrojowe RP (K_W06)

EK5. Zna zasady wyboru i powoływania naczelnych organów władzy państwowej RP (K_W06)

EK6. Rozpoznaje katalog funkcji i kompetencji naczelnych organów władzy państwowej RP oraz prawidłowości w zakresie ich relacji wzajemnych (K_W06)

UMIEJĘTNOŚCI

EK7. Potrafi wyjaśnić rolę i znaczenie konstytucji jako zbioru podstawowych praw dla państwa, również w ujęciu członkostwa Polski w Unii Europejskiej (K_U01)

EK8. Umie scharakteryzować funkcje i kompetencje naczelnych organów władzy państwowej RP w kontekście panującego systemu rządów (K_U01)

KOMPETENCJE

EK9. Potrafi wykorzystać procedury i instrumenty prawno-ustrojowe do osiągania celów właściwych dla funkcjonowania w społeczeństwie obywatelskim w warunkach państwa demokratycznego i prawnego (np. organizować komitet ludowej inicjatywy ustawodawczej) (K_K05)

Weryfikacja efektów kształcenia odbywa się na podstawie egzaminu pisemnego (testowo-opisowy). Elementem zaliczenia jest również uczestnictwo na ćwiczeniach (dopuszczalne dwie nieobecności w semestrze).

Nie są wymagane.