Socjologia instytucji totalnych i służb dyspozycyjnych
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 2102-BW-M-Z2SISD |
Kod Erasmus / ISCED: |
14.1
|
Nazwa przedmiotu: | Socjologia instytucji totalnych i służb dyspozycyjnych |
Jednostka: | Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych |
Grupy: |
BEZPIECZEŃSTWO WEWNĘTRZNE - ZAOCZNE II STOPNIA 2 semestr 1 rok - przedmioty obowiązkowe |
Strona przedmiotu: | http://www.teoriapolityki.com |
Punkty ECTS i inne: |
3.00
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | obowiązkowe |
Założenia (opisowo): | Przedmiot wprowadza do socjologicznej analizy organizacji działających w systemie bezpieczeństwa wykorzystując dwa kluczowe modele: instytucji totalnej i grupy dyspozycyjnej. Spinającą te modele perspektywą jest socjologiczna teoria organizacji ze szczególnym uwzględnieniem uniwersalnych ujęć socjopolitycznych i politologicznych. |
Tryb prowadzenia: | lektura monograficzna |
Skrócony opis: |
Przedmiot obejmuje: - relacje społeczne i specyfikę grup dyspozycyjnych, organizacji totalnych i procesów totalizacji oraz oligarchizacji instytucji, identyfikowania i zapobiegania organizacyjnym patologiom - analizę problemów funkcjonowania organizacji porządku publicznego, poczynając od rekrutacji i rozwoju personelu, misji i wyzwań strategicznych, efektywności działania, relacji z otoczeniem, funkcjonowania struktur organizacyjnych, ich uwarunkowań i dynamiki, biurokratycznych dysfunkcji, relacji porządku formalnego i nieformalnego, kultury organizacyjnej, tożsamości kulturowej, technologii działania, w tym związanych ze stosowaniem przemocy, etosu zawodowego, motywacji, etyki i stylu życia funkcjonariuszy służb dyspozycyjnych, problemów zawodowych oraz psychospołecznych uwarunkowań i konsekwencji służby, zmian organizacyjnych, źródeł i metod rozwiązywania konfliktów |
Pełny opis: |
1. Wprowadzenie. Socjologia instytucji totalnych i grup (służb) dyspozycyjnych na tle innych nauk społecznych i humanistycznych 2. Podstawowe kategorie socjologicznej wprowadzające do analizy instytucji totalnych i grup dyspozycyjnych 3. Tradycje badań nad organizacjami i instytucjami. Podejścia, paradygmaty i metafory 4. Model instytucji totalnej Goffmana 5. Grupy dyspozycyjne 6. Tożsamość i kultura instytucji totalnych i grup dyspozycyjnych 7. Procesy strategiczne w instytucjach totalnych i grupach dyspozycyjnych 8. Struktury formalne i nieformalne instytucji totalnych i grup dyspozycyjnych 9. Społeczna odpowiedzialność w organizacjach totalnych i dyspozycyjnych. Patologie ich funkcjonowania 10. Władza i przywództwo w instytucjach totalnych i grupach dyspozycyjnych 11. Konflikt i zmiana w instytucjach totalnych i grupach dyspozycyjnych Problematyka: 1. Wprowadzenie. Socjologia instytucji totalnych i grup (służb) dyspozycyjnych na tle innych nauk społecznych i humanistycznych *Specyfika poznania społecznego *Socjologia na tle innych nauk o społeczeństwie *Subdyscypliny socjologii *Socjologia instytucji totalnych *Socjologia wojska *Socjologia grup dyspozycyjnych Socjologia organizacji *Politologia organizacji *Wzajemne interferencje pomiędzy naukami społecznymi *Politologia, socjologia, nauki o bezpieczeństwie – wzajemne relacje*Jedność nauk społecznych i humanistycznych *Przedmiot, problematyka i metody socjologii instytucji totalnych i grup (służb) dyspozycyjnych *Świat społeczny jako świat organizacji i instytucji *Polityczny wymiar instytucji i organizacji, organizacyjny i instytucjonalny wymiar polityki 2. Podstawowe kategorie socjologicznej wprowadzające do analizy instytucji totalnych i grup dyspozycyjnych *Grupa społeczna a zbiory i agregaty społeczne *Więź społeczna i jej rodzaje *Role społeczne*Typologie grup społecznych: grupy pierwotne i wtórne, formalne i nieformalne, małe i duże, grupy odniesienia *Wielkie grupy społeczne *Mikrostruktury a makro – megastruktury *Stanowisko emergentnego strukturalizmu socjologicznego *Instytucja społeczna *Szerokie i wąskie rozumienie instytucji *Funkcje i dysfunkcje instytucji *Organizacja: prakselogiczne a socjologiczne rozumienia organizacji *Organizacja jako grupa społeczna a jako system społeczny *Analiza systemowa *Cechy organizacji jako systemu społecznego *Cele, funkcje, kryteria efektywności organizacji i instytucji *Cykl życia instytucji i organizacji *Organizacje i instytucje a otoczenie – modele zależności*Organizacja a instytucja – interpretacje zależności 3. Tradycje badań nad organizacjami i instytucjami. Podejścia, paradygmaty i metafory *Szkoły i kierunki badań nad organizacjami i instytucjami *Dorobek polskich nauk społecznych *Socjologia wojska i jej ewolucja *Naukowe wyobrażenia a technologie organizacyjne jako mechanizmy kontroli społecznej *Fordyzm i postfordyzm jako systemy kontroli społecznej *Metoda metafor w badaniu instytucji totalnych i organizacji dyspozycyjnych *Metafory a modele i paradygmaty *Instytucje totalne i organizacje dyspozycyjne jako maszyny, organizmy, mózgi, psychiczne więzienia, systemy polityczne, narzędzia dominacji, kultury, procesy zmian i transformacji 4. Model instytucji totalnej Goffmana a procesy totalizacji życia społecznego *Koncepcje i modele socjologiczne E. Goffmana: model dramatyczny, model gry, model instytucji totalnej *Instytucje totalne jako typ idealny*Rozumienie instytucji totalnej *Typy instytucji totalnych i ich charakterystyka *Przykładowe instytucje totalne: *Wojsko jako instytucja totalna *Szkoła jako instytucja totalna *Więzienie jako instytucja totalna *Szpital psychiatryczny jako instytucja totalna *Cechy instytucji totalnych *Charakterystyka świata podwładnych (pensjonariuszy) i świata personelu *Różnice między instytucjami totalnymi Krytyka i alternatywne modele analizy instytucji totalnych*Instytucje totalne a procesy totalizacji i oligarchizacji organizacji i życia społecznego *Instytucje totalne a totalitarny model analizy systemów społecznych 5. Grupy dyspozycyjne *Kategoria grup dyspozycyjnych jako model analityczny*Rozumienie grup dyspozycyjnych *Funkcje grup dyspozycyjnych w systemie społecznym i podsystemie bezpieczeństwa państwa *Typologie grup dyspozycyjnych *Profesjonalizacja grup dyspozycyjnych *Wzory społeczne i wzory osobowe w grupach dyspozycyjnych *Przykładowe wzory społeczne i ethos członków grup dyspozycyjnych: żołnierza, policjanta, strażaka, funkcjonariusza służby więziennej, ratownika medycznego *Wzory społeczne w ochotniczych grupach dyspozycyjnych *Rekrutacja do grup dyspozycyjnych, jej uwarunkowania społeczno – demograficzne, psychospołeczne i ideologiczno – polityczne *Normatywna a eksplanacyjna perspektywa w analizie grup dyspozycyjnych * Grupy dyspozycyjne a instytucje totalne *Uwarunkowania i mechanizmy totalizacji i oligarchizacji w grupach dyspozycyjnych 6. Tożsamość i kultura instytucji totalnych i grup dyspozycyjnych *Organizacje i instytucje jako zjawiska kulturowe, *Kultury i subkultury organizacyjne, *Modele, funkcje i uwarunkowania kultury organizacyjne, model Scheina *Wymiary kultury organizacyjnej *Poziomy kultury organizacyjnej *Zarządzanie poprzez kulturę *Zmiana kultury organizacji *Typologie kultur organizacyjnych *Teorie kultury organizacyjnej: symboliczno-interpretatywna, modernistyczna i postmodernistyczna *Organizacje w warunkach kulturowej różnorodności *Kultury organizacyjne a kultury narodowe *Kultura organizacyjna a kultura polityczna *Kultura a tożsamość *Kultura a kontrola w organizacjach, kultura jako kontrola, kontrola poprzez kulturę *Ideologie organizacyjne *Kontrola za pomocą ideologii a ideologia kontroli *Metafora organizacji jako kultury *Charakterystyczne cechy kultur organizacyjnych w organizacjach totalnych i grupach dyspozycyjnych 7. Procesy strategiczne w instytucjach totalnych i grupach dyspozycyjnych *Polityczny charakter strategii i procesów strategicznych w instytucjach totalnych i dyspozycyjnych *Przetrwanie organizacji *Podstawowe koncepcje strategii organizacyjnych: szkoła planistyczna, szkoła ewolucyjna, szkoła pozycyjna, szkoła zasobów, umiejętności i uczenia się *Pojmowanie strategii *Rodzaje strategii organizacyjnych i ich typologie: strategie rozwoju, strategie wzrostu, strategie konkurencji, strategie funkcjonalne, strategie na poziomie organizacji /przedsiębiorstwa/, strategie na poziomie strategicznej jednostki operacyjnej *Analiza strategiczna: SWOT, problemów krytycznych, procesowa, rdzennych kompetencji i zasobów strategicznych, segmentacja strategiczna i analiza portfelowa – macierz BCG, analiza PEST, benchmarking, model pięciu sił konkurencji i łańcuch wartości Portera *Zarządzanie strategiczne: proces, etapy, cele, organizacja, misja firmy, uwarunkowania *Planowanie i kontrola strategiczna *Wdrażanie strategii *Specyfika procesów strategicznych w organizacjach totalnych i dyspozycyjnych 8. Struktury formalne i nieformalne instytucji totalnych i grup dyspozycyjnych *Pojęcie struktury, *Struktura jawna, ukryta, głęboko ukryta *Porządek zwinięty i rozwinięty *Struktura realna a zaprojektowana *Struktura społeczna organizacji *Parametry struktury społecznej organizacji *Schematy analizy struktur: gradacyjny, konfliktowy, funkcjonalny, dialektyczny, * Formalizacja a instytucjonalizacja struktur,*Luki strukturalne *Czynniki określające strukturę, *Struktura a integracja i dezintegracja organizacji, *Typologie struktur organizacyjnych: struktury płaskie i smukłe, rozpiętość kierowania, struktury liniowe, funkcjonalne, sztabowe, macierzowe, struktury sieciowe, wirtualne, holograficzne, hybrydowe; struktury typu U, typu H, typu M; struktury statyczne i dynamiczne, struktury zorientowane hierarchicznie i struktury zorientowane heterarchicznie *kompleksowy model struktur H.Mintzberga *Autodynamizm i dynamiczne modele struktur organizacyjnych, teoria strukturalizacji *Projektowanie i zmiana struktur organizacyjnych *Fizyczna struktura organizacji: definicje, podejście behawioralne i symboliczne, struktura fizyczna a powstawanie tożsamości organizacji *Porządek formalny a nieformalny* Cechy wspólne i odmienności struktur organizacji totalnych i dyspozycyjnych 9. Społeczna odpowiedzialność w organizacjach totalnych i dyspozycyjnych. Patologie ich funkcjonowania *Patologie organizacji totalnych i dyspozycyjnych *Kryteria patologii: etyczne, teleologiczne i funkcjonalno-systemowe. *Wskaźniki i przykłady patologii *Funkcjonalizacja patologii *Analiza wybranych zjawisk patologicznych w grupach dyspozycyjnych *Etyczne problemy organizacji *Społeczna i polityczna odpowiedzialność służb dyspozycyjnych, jej uwarunkowania i ograniczenia 10. Władza i przywództwo w instytucjach totalnych i grupach dyspozycyjnych *Władza, wpływ i autorytet w organizacjach *Osie sporów w kwestii pojmowania władzy i władzy organizacyjnej *Mechanizmy kreacji władzy *Kształt władzy organizacyjnej w grupach dyspozycyjnych a ich funkcje, zadania i stosowane technologie organizacyjne *Przesłanki, źródła i legitymizacja władzy w organizacji *Wzory walki o władzę w organizacji *Funkcje władzy w organizacji, *Władza organizacyjna a interesy, *Sposób sprawowania władzy, *Instrumenty władzy, *Bariery i koszty władzy organizacyjnej, *Władza a normy organizacyjne, *Symbole władzy * Władza symboliczna i ukryte oblicza władzy w organizacjach *Przywództwo w organizacji, *Teorie przywództwa, *Style przewodzenia *Polityczna metafora organizacji *Przywództwo polityczne a przywództwo organizacyjne *Biurokracja *Oligarchizacja organizacji dyspozycyjnych *Właściwości władzy i przywództwa w organizacjach dyspozycyjnych *Problem pretorianina 11. Konflikt i zmiana w instytucjach totalnych i grupach dyspozycyjnych *Metafora transformacji i przepływu /dialektyczna/ i jej zastosowanie do analizy funkcjonowania instytucji totalnych i grup dyspozycyjnych, *Sprzeczność a konflikt, *Źródła konfliktów w instytucjach totalnych i grupach dyspozycyjncyh *Konflikty a interesy i role, *Konflikty a adaptacja, *Modele konfliktu *Typologie konfliktów, *Kierowanie poprzez konflikt, *Metody rozwiązywania konfliktów *Negocjacyjny i przetargowy aspekt rozwiązywania konfliktów w grupach dyspozycyjncyh *Koncepcje i modele zmiany organizacyjnej *Wymiary diagnozy otoczenia, potencjału organizacyjnego i sił sprawczych zmiany organizacyjnej, *Typowe scenariusze zmiany, *Typowe reakcje na zmiany i opór wobec zmiany; sposoby jego przezwyciężania, mapa zaangażowania i analiza pola sił, *Realizacja zmiany, *Przywództwo a zmiana *Grupy dyspozycyjne w procesie transformacji systemowej |
Literatura: |
Wybrana literatura, literatura będzie konkretyzowana na zajęciach M. Jo Hatch „Teoria organizacji”, Warszawa 2002 i nast. wydania G.Morgan, „Obrazy organizacji”, Warszawa 1997 i nast. wydania M. Zawadzki „Nurt krytyczny w zarządzaniu. Kultura, edukacja, teoria”, Warszawa 2014 Ł. Sułkowski „Epistemologia i metodologia zarządzania”, warszawa 2012 B. Kaczmarek „Organizacje. Polityka, władza, struktury”, Warszawa 2001 E. Goffman „Instytucje totalne. O pacjentach szpitali psychiatrycznych i mieszkańcach innych instytucji totalnych”, Gdańsk 2011 E. Goffman „Charakterystyka instytucji totalnych”, [w:] A. Jasińska – Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (wybór i opracowanie) „Współczesne teorie socjologiczne”, Warszawa 2006 J.J. Wiatr „Socjologia wojska”, Warszawa 1982 J. Maciejewski „Grupy dyspozycyjne. Analiza socjologiczna”, Wrocław 2014 J. Maciejewski „Sylwetka oficera Wojska Polskiego w dobie przemian ustrojowych. Kontekst socjologiczny”, [w:] Acta Universatis Wratislaviensis, No 3079, Wrocław 2008 J.Maciejewski, M. Stochmal (red.) „Metodologiczne problemy w badaniach grup dyspozycyjnych”, Wrocław 2014 A. Sułek „Polski szlak The American Soldier Przyczynek do historii wędrówek idei socjologicznych”, Studia Socjologiczne 2017, 1 (224)A. Baranowska „Socjologia wojska w Polsce – pytania o przeszłośc, teraźniejszość i przyszłość subdyscypliny”, [w:] Rocznik Historii Socjologii , vol. 6 (2016) , http://rhs.epigram.eu/index.php/rhs/article/view/72/72 A. Baranowska „Proces kształtowania się tożsamości w instytucji totalnej na przykładzie żołnierzy – mieszkańców obozu Babilon w Iraku”, Acta Universitatis Wratislaviensis, No 3096, Wrocław 2009 M. Liberadzki, K. Marciniak „Dualizm armii jako instytucji totalnej – kontekst społeczny”, Zeszyty naukowe AON nr 1 (98) 2015 J. Rokicki „Szkoła jako instytucja totalna”, [w:] Manipulacja. Pedagogiczno-społeczne aspekty cz.1. (red.) Joanna Aksman. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM, 2010, s. 125-141 A. Miller „Szpital psychiatryczny jako instytucja totalna. Socjologiczne studium przypadku”, Warszawa 2013 W. Kędzierski „Deprywacyjne oraz subkulturowe aspekty odbywania kary pozbawienia wolności”, https://www.ms.gov.pl/pl/probacja/2017/download,3579,4.html |
Efekty uczenia się: |
Wiedza: absolwent zna i rozumie: K_W01 istotę, miejsce i znaczenie bezpieczeństwa wewnętrznego jako dyscypliny nauk społecznych oraz wzajemne interferencje pomiędzy naukami o polityce i administracji oraz socjologią w badaniu organizacji totalnych i grup dyspozycyjnych; kluczowe paradygmaty i podejścia w tym zakresie; orientacje teoretyczne i metodologiczne oraz stosowane metody i techniki badawcze K_W02 mechanizmy i rodzaje więzi społecznych kształtujących się w organizacjach totalnych i dyspozycyjnych, specyfikę tych więzi i ich dynamikę oraz uwarunkowania, znaczenie podmiotowości człowieka w kreowaniu więzi i strukturalne ograniczenia tej podmiotowości, uwikłanie w struktury interesów społecznych K_W03 specyfikę norm, reguł i zasad funkcjonowania organizacji totalnych i dyspozycyjnych, relacje między regulacją a metaregulacją porządku społecznego, mechanizmy psychospołeczne i prawne ich funkcjonowania, w tym zapewniania równowagi dynamicznej systemów społecznych funkcjonujących w obszarze bezpieczeństwa, źródła i strategie rozwiązywania konfliktów i kryzysów, role i funkcje systemów i organizacji działających w obszarze bezpieczeństwa dla mechanizmów reprodukcji porządku społeczno - ekonomicznego i politycznego K_W07 - Organizacyjne mechanizmy funkcjonowania struktur i rolę instytucji obecnych w obszarze bezpieczeństwa państwa i społeczeństwa oraz ich historyczne i współczesne teoretyczne interpretacje oraz ich ewolucję Umiejętności: student potrafi K_U01 całościowo i wieloaspektowo analizować i wyjaśniać powiązania i wzajemne oddziaływania zjawisk i procesów społecznych i politycznych w różnych sferach i na różnych poziomach życia społecznego ze szczególnym uwzględnieniem roli organizacji działających w obszarze bezpieczeństwa K_U02 analizować w oparciu o różne koncepcje teoretyczne, modele i metafory poznawcze różne zjawiska społeczne, przede wszystkim dotyczące bezpieczeństwa ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji kryzysowych i zagrożeń dla jednostki, społeczeństwa i państwa; formułować wynikające z przeprowadzonych analiz propozycje rozwiązywania problemów w tym obszarze Kompetencje społeczne: student jest gotów do K_K01 Krytycznego i konstruktywnego współdziałania w zakresie analizowania i rozwiązywania problemów zarówno wewnętrznego funkcjonowania organizacji totalnych i dyspozycyjnych, jak i roli w szerszym kontekście społecznym i w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom dla struktur państwowych i społecznych. K_K03 postępowania zgodnego z etosem i misją działania organizacji działających w obszarze bezpieczeństwa i porządku publicznego, identyfikowania źródeł i przejawów mechanizmów patologicznych w ich działaniu, rozpoznawania i formułowania kryteriów oceny patologiczności zjawisk społecznych oraz działania na rzecz ich przeciwdziałania zjawiskom patologicznym. |
Metody i kryteria oceniania: |
Warunkiem zaliczenia jest: - obecność i aktywność na zajęciach - przygotowanie referatu lub pracy pisemnej - ewentualne kolokwia Końcowa ocena będzie wypadkową oceny z referatu lub pracy pisemnej, ewentualnych kolokwiów oraz aktywności na zajęciach |
Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2023/24" (zakończony)
Okres: | 2024-02-19 - 2024-06-16 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ PT SO WYK
|
Typ zajęć: |
Wykład, 18 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Bohdan Kaczmarek | |
Prowadzący grup: | Bohdan Kaczmarek | |
Strona przedmiotu: | http://www.teoriapolityki.com | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę |
|
Rodzaj przedmiotu: | obowiązkowe |
|
Tryb prowadzenia: | lektura monograficzna |
|
Skrócony opis: |
Przedmiot obejmuje: - relacje społeczne i specyfikę grup dyspozycyjnych, organizacji totalnych i procesów totalizacji oraz oligarchizacji instytucji, identyfikowania i zapobiegania organizacyjnym patologiom - analizę problemów funkcjonowania organizacji porządku publicznego, poczynając od rekrutacji i rozwoju personelu, misji i wyzwań strategicznych, efektywności działania, relacji z otoczeniem, funkcjonowania struktur organizacyjnych, ich uwarunkowań i dynamiki, biurokratycznych dysfunkcji, relacji porządku formalnego i nieformalnego, kultury organizacyjnej, tożsamości kulturowej, technologii działania, w tym związanych ze stosowaniem przemocy, etosu zawodowego, motywacji, etyki i stylu życia funkcjonariuszy służb dyspozycyjnych, problemów zawodowych oraz psychospołecznych uwarunkowań i konsekwencji służby, zmian organizacyjnych, źródeł i metod rozwiązywania konfliktów |
|
Pełny opis: |
1. Wprowadzenie. Socjologia instytucji totalnych i grup (służb) dyspozycyjnych na tle innych nauk społecznych i humanistycznych 2. Podstawowe kategorie socjologicznej wprowadzające do analizy instytucji totalnych i grup dyspozycyjnych 3. Tradycje badań nad organizacjami i instytucjami. Podejścia, paradygmaty i metafory 4. Model instytucji totalnej Goffmana 5. Grupy dyspozycyjne 6. Tożsamość i kultura instytucji totalnych i grup dyspozycyjnych 7. Procesy strategiczne w instytucjach totalnych i grupach dyspozycyjnych 8. Struktury formalne i nieformalne instytucji totalnych i grup dyspozycyjnych 9. Społeczna odpowiedzialność w organizacjach totalnych i dyspozycyjnych. Patologie ich funkcjonowania 10. Władza i przywództwo w instytucjach totalnych i grupach dyspozycyjnych 11. Konflikt i zmiana w instytucjach totalnych i grupach dyspozycyjnych Problematyka: 1. Wprowadzenie. Socjologia instytucji totalnych i grup (służb) dyspozycyjnych na tle innych nauk społecznych i humanistycznych *Specyfika poznania społecznego *Socjologia na tle innych nauk o społeczeństwie *Subdyscypliny socjologii *Socjologia instytucji totalnych *Socjologia wojska *Socjologia grup dyspozycyjnych Socjologia organizacji *Politologia organizacji *Wzajemne interferencje pomiędzy naukami społecznymi *Politologia, socjologia, nauki o bezpieczeństwie – wzajemne relacje*Jedność nauk społecznych i humanistycznych *Przedmiot, problematyka i metody socjologii instytucji totalnych i grup (służb) dyspozycyjnych *Świat społeczny jako świat organizacji i instytucji *Polityczny wymiar instytucji i organizacji, organizacyjny i instytucjonalny wymiar polityki 2. Podstawowe kategorie socjologicznej wprowadzające do analizy instytucji totalnych i grup dyspozycyjnych *Grupa społeczna a zbiory i agregaty społeczne *Więź społeczna i jej rodzaje *Role społeczne*Typologie grup społecznych: grupy pierwotne i wtórne, formalne i nieformalne, małe i duże, grupy odniesienia *Wielkie grupy społeczne *Mikrostruktury a makro – megastruktury *Stanowisko emergentnego strukturalizmu socjologicznego *Instytucja społeczna *Szerokie i wąskie rozumienie instytucji *Funkcje i dysfunkcje instytucji *Organizacja: prakselogiczne a socjologiczne rozumienia organizacji *Organizacja jako grupa społeczna a jako system społeczny *Analiza systemowa *Cechy organizacji jako systemu społecznego *Cele, funkcje, kryteria efektywności organizacji i instytucji *Cykl życia instytucji i organizacji *Organizacje i instytucje a otoczenie – modele zależności*Organizacja a instytucja – interpretacje zależności 3. Tradycje badań nad organizacjami i instytucjami. Podejścia, paradygmaty i metafory *Szkoły i kierunki badań nad organizacjami i instytucjami *Dorobek polskich nauk społecznych *Socjologia wojska i jej ewolucja *Naukowe wyobrażenia a technologie organizacyjne jako mechanizmy kontroli społecznej *Fordyzm i postfordyzm jako systemy kontroli społecznej *Metoda metafor w badaniu instytucji totalnych i organizacji dyspozycyjnych *Metafory a modele i paradygmaty *Instytucje totalne i organizacje dyspozycyjne jako maszyny, organizmy, mózgi, psychiczne więzienia, systemy polityczne, narzędzia dominacji, kultury, procesy zmian i transformacji 4. Model instytucji totalnej Goffmana a procesy totalizacji życia społecznego *Koncepcje i modele socjologiczne E. Goffmana: model dramatyczny, model gry, model instytucji totalnej *Instytucje totalne jako typ idealny*Rozumienie instytucji totalnej *Typy instytucji totalnych i ich charakterystyka *Przykładowe instytucje totalne: *Wojsko jako instytucja totalna *Szkoła jako instytucja totalna *Więzienie jako instytucja totalna *Szpital psychiatryczny jako instytucja totalna *Cechy instytucji totalnych *Charakterystyka świata podwładnych (pensjonariuszy) i świata personelu *Różnice między instytucjami totalnymi Krytyka i alternatywne modele analizy instytucji totalnych*Instytucje totalne a procesy totalizacji i oligarchizacji organizacji i życia społecznego *Instytucje totalne a totalitarny model analizy systemów społecznych 5. Grupy dyspozycyjne *Kategoria grup dyspozycyjnych jako model analityczny*Rozumienie grup dyspozycyjnych *Funkcje grup dyspozycyjnych w systemie społecznym i podsystemie bezpieczeństwa państwa *Typologie grup dyspozycyjnych *Profesjonalizacja grup dyspozycyjnych *Wzory społeczne i wzory osobowe w grupach dyspozycyjnych *Przykładowe wzory społeczne i ethos członków grup dyspozycyjnych: żołnierza, policjanta, strażaka, funkcjonariusza służby więziennej, ratownika medycznego *Wzory społeczne w ochotniczych grupach dyspozycyjnych *Rekrutacja do grup dyspozycyjnych, jej uwarunkowania społeczno – demograficzne, psychospołeczne i ideologiczno – polityczne *Normatywna a eksplanacyjna perspektywa w analizie grup dyspozycyjnych * Grupy dyspozycyjne a instytucje totalne *Uwarunkowania i mechanizmy totalizacji i oligarchizacji w grupach dyspozycyjnych 6. Tożsamość i kultura instytucji totalnych i grup dyspozycyjnych *Organizacje i instytucje jako zjawiska kulturowe, *Kultury i subkultury organizacyjne, *Modele, funkcje i uwarunkowania kultury organizacyjne, model Scheina *Wymiary kultury organizacyjnej *Poziomy kultury organizacyjnej *Zarządzanie poprzez kulturę *Zmiana kultury organizacji *Typologie kultur organizacyjnych *Teorie kultury organizacyjnej: symboliczno-interpretatywna, modernistyczna i postmodernistyczna *Organizacje w warunkach kulturowej różnorodności *Kultury organizacyjne a kultury narodowe *Kultura organizacyjna a kultura polityczna *Kultura a tożsamość *Kultura a kontrola w organizacjach, kultura jako kontrola, kontrola poprzez kulturę *Ideologie organizacyjne *Kontrola za pomocą ideologii a ideologia kontroli *Metafora organizacji jako kultury *Charakterystyczne cechy kultur organizacyjnych w organizacjach totalnych i grupach dyspozycyjnych 7. Procesy strategiczne w instytucjach totalnych i grupach dyspozycyjnych *Polityczny charakter strategii i procesów strategicznych w instytucjach totalnych i dyspozycyjnych *Przetrwanie organizacji *Podstawowe koncepcje strategii organizacyjnych: szkoła planistyczna, szkoła ewolucyjna, szkoła pozycyjna, szkoła zasobów, umiejętności i uczenia się *Pojmowanie strategii *Rodzaje strategii organizacyjnych i ich typologie: strategie rozwoju, strategie wzrostu, strategie konkurencji, strategie funkcjonalne, strategie na poziomie organizacji /przedsiębiorstwa/, strategie na poziomie strategicznej jednostki operacyjnej *Analiza strategiczna: SWOT, problemów krytycznych, procesowa, rdzennych kompetencji i zasobów strategicznych, segmentacja strategiczna i analiza portfelowa – macierz BCG, analiza PEST, benchmarking, model pięciu sił konkurencji i łańcuch wartości Portera *Zarządzanie strategiczne: proces, etapy, cele, organizacja, misja firmy, uwarunkowania *Planowanie i kontrola strategiczna *Wdrażanie strategii *Specyfika procesów strategicznych w organizacjach totalnych i dyspozycyjnych 8. Struktury formalne i nieformalne instytucji totalnych i grup dyspozycyjnych *Pojęcie struktury, *Struktura jawna, ukryta, głęboko ukryta *Porządek zwinięty i rozwinięty *Struktura realna a zaprojektowana *Struktura społeczna organizacji *Parametry struktury społecznej organizacji *Schematy analizy struktur: gradacyjny, konfliktowy, funkcjonalny, dialektyczny, * Formalizacja a instytucjonalizacja struktur,*Luki strukturalne *Czynniki określające strukturę, *Struktura a integracja i dezintegracja organizacji, *Typologie struktur organizacyjnych: struktury płaskie i smukłe, rozpiętość kierowania, struktury liniowe, funkcjonalne, sztabowe, macierzowe, struktury sieciowe, wirtualne, holograficzne, hybrydowe; struktury typu U, typu H, typu M; struktury statyczne i dynamiczne, struktury zorientowane hierarchicznie i struktury zorientowane heterarchicznie *kompleksowy model struktur H.Mintzberga *Autodynamizm i dynamiczne modele struktur organizacyjnych, teoria strukturalizacji *Projektowanie i zmiana struktur organizacyjnych *Fizyczna struktura organizacji: definicje, podejście behawioralne i symboliczne, struktura fizyczna a powstawanie tożsamości organizacji *Porządek formalny a nieformalny* Cechy wspólne i odmienności struktur organizacji totalnych i dyspozycyjnych 9. Społeczna odpowiedzialność w organizacjach totalnych i dyspozycyjnych. Patologie ich funkcjonowania *Patologie organizacji totalnych i dyspozycyjnych *Kryteria patologii: etyczne, teleologiczne i funkcjonalno-systemowe. *Wskaźniki i przykłady patologii *Funkcjonalizacja patologii *Analiza wybranych zjawisk patologicznych w grupach dyspozycyjnych *Etyczne problemy organizacji *Społeczna i polityczna odpowiedzialność służb dyspozycyjnych, jej uwarunkowania i ograniczenia 10. Władza i przywództwo w instytucjach totalnych i grupach dyspozycyjnych *Władza, wpływ i autorytet w organizacjach *Osie sporów w kwestii pojmowania władzy i władzy organizacyjnej *Mechanizmy kreacji władzy *Kształt władzy organizacyjnej w grupach dyspozycyjnych a ich funkcje, zadania i stosowane technologie organizacyjne *Przesłanki, źródła i legitymizacja władzy w organizacji *Wzory walki o władzę w organizacji *Funkcje władzy w organizacji, *Władza organizacyjna a interesy, *Sposób sprawowania władzy, *Instrumenty władzy, *Bariery i koszty władzy organizacyjnej, *Władza a normy organizacyjne, *Symbole władzy * Władza symboliczna i ukryte oblicza władzy w organizacjach *Przywództwo w organizacji, *Teorie przywództwa, *Style przewodzenia *Polityczna metafora organizacji *Przywództwo polityczne a przywództwo organizacyjne *Biurokracja *Oligarchizacja organizacji dyspozycyjnych *Właściwości władzy i przywództwa w organizacjach dyspozycyjnych *Problem pretorianina 11. Konflikt i zmiana w instytucjach totalnych i grupach dyspozycyjnych *Metafora transformacji i przepływu /dialektyczna/ i jej zastosowanie do analizy funkcjonowania instytucji totalnych i grup dyspozycyjnych, *Sprzeczność a konflikt, *Źródła konfliktów w instytucjach totalnych i grupach dyspozycyjncyh *Konflikty a interesy i role, *Konflikty a adaptacja, *Modele konfliktu *Typologie konfliktów, *Kierowanie poprzez konflikt, *Metody rozwiązywania konfliktów *Negocjacyjny i przetargowy aspekt rozwiązywania konfliktów w grupach dyspozycyjncyh *Koncepcje i modele zmiany organizacyjnej *Wymiary diagnozy otoczenia, potencjału organizacyjnego i sił sprawczych zmiany organizacyjnej, *Typowe scenariusze zmiany, *Typowe reakcje na zmiany i opór wobec zmiany; sposoby jego przezwyciężania, mapa zaangażowania i analiza pola sił, *Realizacja zmiany, *Przywództwo a zmiana *Grupy dyspozycyjne w procesie transformacji systemowej |
|
Literatura: |
Wybrana literatura, literatura będzie konkretyzowana na zajęciach M. Jo Hatch „Teoria organizacji”, Warszawa 2002 i nast. wydania G.Morgan, „Obrazy organizacji”, Warszawa 1997 i nast. wydania M. Zawadzki „Nurt krytyczny w zarządzaniu. Kultura, edukacja, teoria”, Warszawa 2014 Ł. Sułkowski „Epistemologia i metodologia zarządzania”, warszawa 2012 B. Kaczmarek „Organizacje. Polityka, władza, struktury”, Warszawa 2001 E. Goffman „Instytucje totalne. O pacjentach szpitali psychiatrycznych i mieszkańcach innych instytucji totalnych”, Gdańsk 2011 E. Goffman „Charakterystyka instytucji totalnych”, [w:] A. Jasińska – Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (wybór i opracowanie) „Współczesne teorie socjologiczne”, Warszawa 2006 Ł. Posłuszny "Organizacje totalne Teoria i praktyki", Warszawa 2022 J.J. Wiatr „Socjologia wojska”, Warszawa 1982 J. Maciejewski „Grupy dyspozycyjne. Analiza socjologiczna”, Wrocław 2014 J. Maciejewski „Sylwetka oficera Wojska Polskiego w dobie przemian ustrojowych. Kontekst socjologiczny”, [w:] Acta Universatis Wratislaviensis, No 3079, Wrocław 2008 J.Maciejewski, M. Stochmal (red.) „Metodologiczne problemy w badaniach grup dyspozycyjnych”, Wrocław 2014 A. Sułek „Polski szlak The American Soldier Przyczynek do historii wędrówek idei socjologicznych”, Studia Socjologiczne 2017, 1 (224)A. Baranowska „Socjologia wojska w Polsce – pytania o przeszłośc, teraźniejszość i przyszłość subdyscypliny”, [w:] Rocznik Historii Socjologii , vol. 6 (2016) , http://rhs.epigram.eu/index.php/rhs/article/view/72/72 A. Baranowska „Proces kształtowania się tożsamości w instytucji totalnej na przykładzie żołnierzy – mieszkańców obozu Babilon w Iraku”, Acta Universitatis Wratislaviensis, No 3096, Wrocław 2009 M. Liberadzki, K. Marciniak „Dualizm armii jako instytucji totalnej – kontekst społeczny”, Zeszyty naukowe AON nr 1 (98) 2015 J. Rokicki „Szkoła jako instytucja totalna”, [w:] Manipulacja. Pedagogiczno-społeczne aspekty cz.1. (red.) Joanna Aksman. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM, 2010, s. 125-141 A. Miller „Szpital psychiatryczny jako instytucja totalna. Socjologiczne studium przypadku”, Warszawa 2013 W. Kędzierski „Deprywacyjne oraz subkulturowe aspekty odbywania kary pozbawienia wolności”, https://www.ms.gov.pl/pl/probacja/2017/download,3579,4.html |
|
Uwagi: |
Pomocniczo będzie wykorzystywana platforma Google Classroom a w razie potrzeby Google Meet |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych.