Demografia

obowiązkowe

Student zna podstawowe zależności makro- i mikroekonomiczne, potrafi posługiwać się danymi ilościowymi, zna programy statystyczne (SPSS, STATA czy SAS).

Celem zajęć jest poszerzenie perspektywy poznawczej studenta ekonomii poprzez przedstawienie procesów i zachowań ekonomicznych w ich ludnościowym kontekście. Efektem kształcenia jest umiejętność analizy i interpretacji procesów demograficznych w skali globalnej, regionalnej i jednostkowej.

Program kursu obejmuje podstawowe zjawiska demograficzne: małżeńskość i rozrodczość, zdrowie i umieralność, migracje międzynarodowe, prognozy ludnościowe. Nacisk jest położony na analizę ilościową oraz modelowanie zjawisk ludnościowych.

Zajęcia realizowane są jako konwersatorium oraz warsztaty w pracowni komputerowej.

Zajęcia adresowane są do studentów zainteresowanych weryfikacją teoretycznych zależności między zmiennymi ludnościowymi, społecznymi i ekonomicznymi.

Pełny opis przedmiotu (max 65 tys. znaków)

Celem zajęć jest poszerzenie perspektywy poznawczej studenta ekonomii poprzez przedstawienie procesów i zachowań ekonomicznych w ich ludnościowym kontekście Zajęcia konwersatoryjne (około 30 godzin) poświęcone są implikacjom teorii ekonomii w zakresie zjawisk ludnościowych; jak opisać formowanie się małżeństw za pomocą teorii racjonalnego wyboru, czy program 500+ stanowi skuteczne narzędzie polityki rodzinnej, jaki jest związek systemów emerytalnych ze starzeniem się populacji, jak wydłuża się trwanie życia ludzkiego oraz trwanie życia w dobrym zdrowiu, czy eksplozja demograficzna jest wciąż realnym zagrożeniem dla świata, co determinuje współczesne migracje zarobkowe Polaków – to tylko niektóre pytania badawcze stawiane podczas zajęć konwersatoryjnych. Program zajęć konwersatoryjnych obejmuje następujące zagadnienia:

- historia ludzkości od czasów rewolucji neolitycznej po czasy współczesne, przejście demograficzne i jego mechanizmy, zróżnicowanie sytuacji ludnościowej na świecie;

- struktury demograficzne, proces starzenia się populacji i jego ekonomiczne konsekwencje;

- mechanizmy doboru małżeńskiego i uwarunkowania płodności w świetle wybranych koncepcji, m.in. drugiego przejścia demograficznego i teorii G. Beckera;

- polityka rodzinna w Polsce i wybranych krajach europejskich;

- zdrowie, trwanie życia, umieralność i ich społeczne determinanty;

- uwarunkowania, selektywność i skutki migracji międzynarodowych;

- współczesne przemiany ludnościowe w Polsce i Europie;

- przyszłość demograficzna Polski, Europy i świata, metody prognozowania ludnościowego.

Warsztaty (około 8 godzin) – w większości realizowane w pracowni komputerowej – poświęcone są metodom analizy demograficznej koniecznym do prawidłowej weryfikacji i interpretacji procesów ludnościowych oraz współzależności zjawisk demograficznych i ekonomicznych. Podczas warsztatów student modeluje i prognozuje procesy ludnościowe.

Pozostała część zajęć (około 22 godziny) ma formę warsztatową w pracowni komputerowej i dotyczy zasad pisania pracy badawczej. W trakcie semestru studenci pracują indywidualnie nad swoimi tekstami kolejno wybierając temat i cel pracy, następnie przygotowując i prezentując na zajęciach szczegółowy konspekt, i wreszcie składając tekst (do 4000 słów), który zostaje poddany recenzji i oceniony przez prowadzących zajęcia.

Literatura obowiązkowa:

Okólski M., Fihel A (2012). Demografia. Współczesne zjawiska i teorie, Warszawa: Scholar.

Holzer J. (2003). Demografia, Warszawa: PWE.

Literatura uzupełniająca:

Balcerzak-Paradowska B. (2003). Rodzina i polityka rodzinna, Warszawa: IPiSS.

Balicki A. (2006). Analiza przeżycia i tablice wymieralności, Warszawa: PWE.

Balicki J., Frątczak E., Nam Ch. (2003). Przemiany ludnościowe. Fakty – interpretacje – opinie, Warszawa: Uniwersytet kard. S.Wyszyńskiego.

Becker G. (1990). Ekonomiczna teoria zachowań ludzkich, Warszawa: PWE.

Bijak J. (2008). Bayesian Methods in International Migration Forecasting, w: Raymer J., Willekens F. (red.), International Migration in Europe: Data, Models and Estimates, Chichester: John Wiley (s. 255-281).

Brown R. L. (1997). Introduction to the Mathematics of Demography, Connecticut: Actex Publications.

Caselli G., Vallin J., Wunsch G. (2006). Demography. Analysis and synthesis, vol. 1-4, Elsevier Inc.

Gawryszewski A. (2005). Ludność Polski w XX wieku, Warszawa: IGiPZ PAN.

Górny A., Kaczmarczyk P. (2003). Uwarunkowania i mechanizmy migracji zarobkowych w świetle wybranych koncepcji teoretycznych, CMR Working Papers nr 49.

Kurkiewicz J., Frątczak E. (2010). Procesy demograficzne i metody ich analizy, Kraków: UE.

Okólski M. (2004). Demografia zmiany społecznej, Warszawa: Scholar.

UNDP (2009). Overcoming barriers. Human mobility and development, New York: UNDP (on-line: http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr2009/).

Efekty uczenia się (max 4000 znaków)

Wiedza

S2A_W01, S2A_W02, S2A_W03, S2A_W06 S2, A_W07, S2A_W08, S2A_W09

1. Student ma rozszerzoną wiedzę o specyfice demografii jako nauki i o jej powiązaniach z innymi naukami społecznymi: ekonomią, socjologią, historią, geografią ludnościową (S2A_W01).

2. Student ma pogłębioną wiedzę dotyczącą najważniejszych procesów ludnościowych współczesnego świata, Europy i Polski, w szczególności przemian w sferze zdrowia, umieralności, trwania życia, mobilności przestrzennej, teorii ludnościowych (zwłaszcza Tomasza Malthusa), przejścia demograficznego, drugiego przejścia demograficznego, ekonomii rodziny (family economics) (S2A_W02).

3. Student poznał historyczne i współczesne przemiany w dziedzinie reprodukcji ludności, a także zna rządzące tymi zmianami prawidłowości, odnoszące się również do przemian gospodarczych i kulturowych (S2A_W08, S2A_W09).

4. Student ma pogłębioną wiedzę na temat kulturowych, normatywnych, społecznych i ekonomicznych źródeł przemian podstawowych instytucji kształtujących sytuację ludnościową (zwłaszcza rodziny) (S2A_W07, S2A_W09).

5. Student zna współzależności pomiędzy przemianami ludnościowymi i szeroko rozumianymi zjawiskami gospodarczymi i społecznymi, typowymi dla społeczeństwa epoki przemysłowej i informacyjnej (S2A_W03, S2A_W09).

6. Student zna w sposób pogłębiony techniki opisu zjawisk ludnościowych za pomocą analizy demograficznej, w tym budowy i interpretacji współczynników demograficznych i innych miar, na przykład przeciętnego dalszego trwania życia lub przeciętnego dalszego trwania życia w zdrowiu (S2A_W06).

7. Student zapoznaje się z etapami pracy badawczej, pojęciami konceptualizacji i operacjonalizacji, różnicami pomiędzy pytaniem a hipotezą badawczą oraz zasadami przygotowania tekstu akademickiego i ustnej prezentacji (S1A_W01, S1A_W10).

8. Student wie, gdzie znaleźć dane dotyczące zdarzeń demograficznych i procesów gospodarczych i wie jak dane te są zbierane i agregowane (S2A_W06).

Umiejętności

S2A_U01, S2A_U02, S2A_U03, S2A_U04, S2A_U05, S2A_U06, S2A_U07, S2A_U08, S2A_U10

1. Student potrafi prawidłowo opisać, analizować i wyjaśniać najważniejsze procesy ludnościowe, ich przyczyny i związki między nimi. W szczególności, student potrafi interpretować takie procesy, jak reprodukcja populacji, eksplozja demograficzna, przemiany w dziedzinie zdrowia i trwania życia, nuklearyzacja rodziny i dywersyfikacja form rodzinnych, uwarunkowania procesów reprodukcyjnych, uwarunkowania i skutki zjawiska demograficznego starzenia się populacji, determinanty i mechanizmy mobilności międzynarodowej (S2A_U01).

2. Student formułuje własne opinie dotyczące współczesnych zagadnień demograficznych i, za pomocą odpowiednio dobranych danych empirycznych, potrafi weryfikować i uzasadniać własne sądy (S2A_U02, S2A_U03, S2A_U08, S2A_U05).

3. Student potrafi wykorzystać pozyskaną wiedzę do przeprowadzenia krytycznej oceny oraz propozycji doskonalenia polityk publicznych w obszarze polityki ludnościowej, społecznej, polityki rynku pracy i innych (S2A_U06, S2A_U07).

4. Student stosuje metody analizy demograficznej służące do właściwego pomiaru, interpretacji i porównań wybranych zjawisk ludnościowych, między innymi rozrodczości, trwania życia, mobilności przestrzennej. Student potrafi zastosować te metody do analizy związków między procesami ludnościowymi i gospodarczymi, na przykład procesu starzenia się ludności i funkcjonowania systemu finansów publicznych. (S2A_U04, S2A_U05 , S2A_U06, S2A_U07).

5. Podczas pracy w ramach zajęć student nabywa umiejętności sformułowania problemu badawczego, jego konceptualizacji i operacjonalizacji, postawienia celu pracy, pytania badawczego i hipotezy badawczej. Student umie sporządzić bibliografię i opatrzyć tekst odpowiednimi odwołaniami do źródeł, przygotować wizualizację danych opatrując ją odpowiednim opisem i przede wszystkim organizuje pracę wedle etapów pracy badawczej oraz planuje, ocenia i koryguje strukturę tekstu akademickiego (S1A_U05, S1A_U09).

6. Student umie napisać tekst akademicki przedstawiający problem badawczy i jego analizę oraz rozwiązanie (S1A_U03, S1A_U07, S1A_U08, S1A_U09).

7. Student posiada pogłębioną umiejętność przygotowania wystąpień ustnych w języku polskim w zakresie zjawisk ludnościowych i powiązanych z nimi zjawisk gospodarczych (S1A_U10).

8. Student umie znaleźć dane dotyczące zdarzeń demograficznych i procesów gospodarczych, rozumie, jak dane te są zbierane i agregowane, i na ich podstawie modeluje i prognozuje zjawiska ludnościowe oraz społeczno-ekonomiczne (S2A_W06).

Kompetencje społeczne

S2A_K01, S2A_K02, S2A_K03, S2A_K04, S2A_K06

1. Student docenia wagę i korzyści ze współdziałania i pracy w grupie dzięki przygotowaniu zespołowych wystąpień, prac domowych, modeli analitycznych (S2A_K02).

2. Student zauważa znaczenie stworzenia harmonogram pracy indywidualnej, odpowiedniego określenia priorytetów służące realizacji określonego zadania (wystąpienia ustnego czy pracy pisemnej) dla jego realizacji (S2A_K03).

3. Student docenia znaczenie demograficzne i ekonomiczne uwarunkowania (konieczność) uczenia się przez całe życie (S2A_K01).

4. Poprzez wszechstronną interpretację zjawisk społecznych (ludnościowych, gospodarczych, kulturowych), student docenia społeczną wagę dylematów związane z projektowaniem i stosowaniem polityk publicznych, w szczególności zaś związanych z polityką społeczną (S2A_K04).

5. Student jest zachęcony poprzez udział w zajęciach do samodzielnego uzupełniania swojej wiedzy i umiejętności (S2A_K01, S2A_K06).

Metody i kryteria oceniania (max 4000 znaków)

Aby zaliczyć zajęcia należy spełnić wymóg obowiązkowej obecności na spotkaniach, zdać egzamin pisemny (uzyskać co najmniej 50% maksymalnej liczby punktów egzaminu) i złożyć satysfakcjonującą pracę zaliczeniową (uzyskać co najmniej 50% maksymalnej liczby punktów za pracę zaliczeniową). Ocena końcowa składa się w 50% z oceny egzaminu, 25% z oceny ostatecznej wersji przygotowanego tekstu pracy zaliczeniowej, 5% z oceny konspektu tekstu i 20% z prezentacji pracy zaliczeniowej. Aktywność na zajęciach jest dodatkowo punktowana i umożliwia podniesienie oceny o maksymalnie pół stopnia.