Prawo i polityka penitencjarna

obowiązkowe

w sali

Racjonalizacje wykonania kary i ich zakotwiczenie w wiedzy o człowieku i społeczeństwie. Poznanie zasad organizacji aparatu wykonania kar oraz psychospołecznych mechanizmów funkcjonowania człowieka w karnej instytucji zamkniętej. Analiza aktualnego systemu penitencjarnego jego podstawy prawne, efektywność oraz konfrontacja rozstrzygnięć normatywnych z wiedzą z zakresu psychologii, socjologii, aksjologii i innych nauk zintegrowanych. Krytyka izolacyjnych środków karnych – kierunki reform w Polsce i świecie. Środki alternatywne Postawy społeczeństwa wobec osób inkryminowanych .

Wykład ma za zadanie systematyczne przedstawienie wiedzy z zakresu penitncjarystyki zarówno w aspekcie teoretycznym, jak i normatywnym. Zapoznanie z podstawowymi systemami wykonania kar izolacyjnych stosowanych w przeszłości, ich modyfikacjami i wpływie na współczesne modele polityki penitencjarnej. .Ukazanie znaczenia międzynarodowych kongresów penitencjarnych i międzynarodowych standardów traktowania więźniów w procesie humanizowania postępowania ze skazanymi

Ćwiczenia mają za zadanie pogłębienie wiedzy zdobytej na wykładzie, a zwłaszcza stworzyć forum do dyskusji, której celem jest skonfrontowanie praktycznych umiejętności wyuczonych w toku zajęć z pedagogiki i psychologii resocjalizacyjnej z możliwościami stworzonymi przez formalno-prawny system wykonania kar.

Nakład pracy studenta:

Wykład = 30 godzin.

Ćwiczenia ……………………………= 30 godzin

Samodzielne przygotowanie

do każdego wykładu/ćwiczeń 2 godziny tygodniowo = 60 godzin.

Przygotowanie do zaliczenia = 30 godzin

RAZEM = 90 godzin.

Zakres tematów:

1.Zakres przedmiotowy prawa i polityki penitencjarnej. Miejsce penitencjarystyki wśród dyscyplin prawniczych (system wzajemnych powiązań) oraz innych dziedzin nauk humanistycznych i medycznych (zakres wpływów doktrynalnych). Aksjologiczne i ideowe przesłanki racjonalizacji kar, czynniki wpływające na wybór i określenie celu ich wykonania.

2.Rozwój myśli i praktyki penitencjarnej w ujęciu historycznym. Przegląd klasycznych systemów wykonania kar izolacyjnych oraz koercyjnych środków pozbawienia lub ograniczenia wolności.

3.Organizacja aparatu wykonania kar, ustrój administracji penitencjarnej, struktura organów i instytucji wykonujących środki probacyjne. Formalno – prawny status służby więziennej i kuratorskiej. Podstawy normatywne funkcjonowania systemu wykonania kar i postępowania ze skazanymi.

4.Zasady przewodnie polityki penitencjarnej, ich odbicie w warstwie normatywnej i instytucjonalnej Rozwarstwienie populacji skazanych ze względu na rodzaj orzeczonej kary bądź zastosowanego środka (indywidualizacja sądowa)oraz zróżnicowanie sposobów postępowania stosownie do ich treści i funkcji (kary pozbawienia wolności, kara ograniczenia wolności, tymczasowe aresztowanie, środki zabezpieczające i probacyjne).

5.Wykonanie kary pozbawienia wolności. Indywidualizacja penitencjarna – jako warunek racjonalnego procesu resocjalizacji skazanych. Klasyfikacja, typologia zakładów karnych, ich kategoryzacja rodzajowa, zróżnicowanie systemów odbywania kary, środki oddziaływań penitencjarnych. Szczególne środki bezpieczeństwa.

6.Wewnętrzna organizacja zakładu karnego. Podział zadań i służb, pozycja naczelnika, organy kolegialne, udział wolontariuszy we wspomaganiu pracy resocjalizacyjnej ze skazanymi.

7.Położenie prawne skazanych. Ochrona ich praw Granice władztwa zakładowego. System kontrolno – nadzorczy nad funkcjonowaniem administracji penitencjarnej i przestrzeganiem praw skazanych. Sądowy nadzór penitencjarny. Roszczenia odszkodowawcze.

8.Warunkowe przedterminowe zwolnienie. Geneza, założenia programowe, formalne i materialne przesłanki zastosowania warunkowego zwolnienia, procedura. Okres próby, organizacja i sposób wykonywania nadzoru kuratorskiego. Odroczenie i przerwa w wykonaniu kary pozbawienia wolności - uzasadnienie tych instytucji, procedura, skutki.

9.Wykonywanie aresztu tymczasowego. Cele wykonywania aresztu tymczasowego i środki ich realizacji. Obowiązki i prawa osób tymczasowo aresztowanych, nadzór nad wykonywaniem środka.

10.Wykonanie kary ograniczenia wolności. Treść i znaczenie tej kary w polityce kryminalnej. Organ wykonujący, zmiany toku jej wykonania i konsekwencje uchylania się od związanych z nią rygorów.

11.Wykonanie środków zabezpieczających. Środki zabezpieczające w modelu polityki karnej opartej na koncepcji represji dwutorowej i ich inspiracje (aspekt historyczny). Lecznicze środki zabezpieczające w obecnej polityce kryminalnej. Funkcje, orzecznictwo, nadzór na ich wykonaniem.

12.Pomoc i opieka postpenitencjarna. Jej znaczenie w procesie społecznej readaptacji więźniów opuszczających zakłady karne. Społeczne skutki skazania i długotrwałej izolacji. Instytucje świadczące tę pomoc i jej infrastruktura. Kuratela penitencjarna.

1.Stefan Lelental: Wykład prawa karnego wykonawczego z elementami polityki kryminalnej. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego. Łódź 1996;

2.Stefan Lelental: Kodeks karny wykonawczy. Komentarz. Wyd. C.H. Beck. Warszawa. 2010.

3. Henryk Machel: Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna. Arche. Gdańsk 2003;

4. Danuta Gajdus, Bożena Gronowska: Europejskie standardy traktowania więźniów - rekonstrukcja standardów oraz ich znaczenie dla polskiego prawa i praktyki penitencjarnej. Wyd. Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierowanictwa „Dom Organizatora”. Toruń 1998.

Student będzie potrafił:

WIEDZA

1.Opisać system organów wykonujących kary, oznaczyć powiązania organizacyjne i funkcjonalne z instytucjami tworzącymi ich krąg zewnętrzny.

2.Wskazać czynniki wpływające na kształt polityki penitencjarnej, odtworzyć jej obecną treść i przytoczyć racje uzasadniające sens przyjętych rozwiązań formalnych.

3.Posługiwać się biegle pojęciami z zakresu tej dyscypliny, językiem prawnym i prawniczym, a także zestawiać je z terminami używanymi w naukach zintegrowanych; wykorzystać ich osiągnięcia w krytycznej ocenie modelu formalno – prawnego i projektach zmian.

4.Myśleć w kategoriach wariantowych (w kształceniu prawniczym akcent kładziony jest zwykle na przyswojenie i interpretację obowiązującego ustawodawstwa ). W ramach tych zajęć będą przedstawiane różne modele polityki penitencjarnej i różne sposoby realizacji czasem tych samych celów w ramach rozmaicie ukształtowanego zaplecza instytucjonalnego (wzory historyczne i materiały prawno – porównawcze).

5.Docenić znaczenie międzynarodowych wysiłków na rzecz humanizowania postępowania ze skazanymi i uświadomić sobie realne granice reform penitencjarnych.

UMIEJĘTNOŚCI

1.Traktować prawo respektujące założenia aksjologiczne społeczeństwa jako podstawową gwarancję ochrony skazanego w postępowaniu wykonawczym; dokonać jego roztropnej i opartej na wiedzy naukowej krytyki.

2.Pozyskać ustawowe i wykonawcze akty prawne odnoszące się do poszczególnych segmentów polityki penitencjarnej, przeprowadzić ich analizę i wykładnię.

3.Zestawić założenia programowe polityki penitencjarnej z osiągnięciami nauk , do których twierdzeń i dorobku się odwołują.

4.Podjąć rzeczową, merytoryczną dyskusję w sprawach więziennictwa i polityki kryminalnej, w której często dominują emocje i tzw. wiedza zdroworozsądkowa albo ukryta za parawanem języka naukowego ignorancja.

POSTAWY

1.Rozumieć i krytycznie odnosić się do prezentowanych treści, a także docenić różnorodność i uzasadnienie różnorodnych – nawet sprzecznych – opinii.

2.Podjąć wysiłek ukształtowania w sobie wolnego od uprzedzeń stosunku do przestępcy, respektować jego godność ludzką, przeciwstawić się postawomStudent będzie potrafił:

WIEDZA

1.Opisać system organów wykonujących kary, oznaczyć powiązania organizacyjne i funkcjonalne z instytucjami tworzącymi ich krąg zewnętrzny.

2.Wskazać czynniki wpływające na kształt polityki penitencjarnej, odtworzyć jej obecną treść i przytoczyć racje uzasadniające sens przyjętych rozwiązań formalnych.

3.Posługiwać się biegle pojęciami z zakresu tej dyscypliny, językiem prawnym i prawniczym, a także zestawiać je z terminami używanymi w naukach zintegrowanych; wykorzystać ich osiągnięcia w krytycznej ocenie modelu formalno – prawnego i projektach zmian.

4.Myśleć w kategoriach wariantowych (w kształceniu prawniczym akcent kładziony jest zwykle na przyswojenie i interpretację obowiązującego ustawodawstwa ). W ramach tych zajęć będą przedstawiane różne modele polityki penitencjarnej i różne sposoby realizacji czasem tych samych celów w ramach rozmaicie ukształtowanego zaplecza instytucjonalnego (wzory historyczne i materiały prawno – porównawcze).

5.Docenić znaczenie międzynarodowych wysiłków na rzecz humanizowania postępowania ze skazanymi i uświadomić sobie realne granice reform penitencjarnych.

UMIEJĘTNOŚCI

1.Traktować prawo respektujące założenia aksjologiczne społeczeństwa jako podstawową gwarancję ochrony skazanego w postępowaniu wykonawczym; dokonać jego roztropnej i opartej na wiedzy naukowej krytyki.

2.Pozyskać ustawowe i wykonawcze akty prawne odnoszące się do poszczególnych segmentów polityki penitencjarnej, przeprowadzić ich analizę i wykładnię.

3.Zestawić założenia programowe polityki penitencjarnej z osiągnięciami nauk , do których twierdzeń i dorobku się odwołują.

4.Podjąć rzeczową, merytoryczną dyskusję w sprawach więziennictwa i polityki kryminalnej, w której często dominują emocje i tzw. wiedza zdroworozsądkowa albo ukryta za parawanem języka naukowego ignorancja.

POSTAWY

1.Rozumieć i krytycznie odnosić się do prezentowanych treści, a także docenić różnorodność i uzasadnienie różnorodnych – nawet sprzecznych – opinii.

2.Podjąć wysiłek ukształtowania w sobie wolnego od uprzedzeń stosunku do przestępcy, respektować jego godność ludzką, przeciwstawić się postawom

Egzamin końcowy, do którego student dopuszczany jest na podstawie zaliczonych ćwiczeń.