Śmierć i umieranie we współczesnym świecie

ogólnouniwersyteckie

Podstawowa wiedza z zakresu nauk społecznych.

mieszany: w sali i zdalnie

Celem zajęć jest przedstawienie problemu śmierci i zjawiska umierania w rozbudowanym ujęciu wielowymiarowym (społeczno-kulturowym, medycznym, bioetycznym, psychologicznym, pedagogicznym). W trakcie zajęć także zostanie omówiona problematyka śmierci i umierania w kulturze masowej, mediach, sztuce i literaturze. Przedmiot będzie realizowany w sposób pozwalający łączyć wiedzę teoretyczną z umiejętnościami praktycznymi, a więc dostarczaniem rozmaitego rodzaju porad na temat postępowania z osobami umierającymi i ich rodzinami czy opiekunami.

Konwersatorium ma za zadanie:

• przedstawić systematycznie wiedzę potrzebną do zaliczenia przedmiotu,

• zapoznać studenta z podstawowym zasobem wiedzy z zakresu tanatologii i bioetyki.

Problem śmierci i umierania zostanie przedstawiony z punktu widzenia dotychczasowego zasobu wiedzy społeczno-kulturowej (społeczne postawy wobec śmierci i umierania, zmiany obyczajowe, zinstytucjonalizowane formy pomocy umierającym), medycznej (proces umierania, definicja śmierci i jej praktyczne konsekwencje), bioetycznej (dylematy etyczno-moralne dotyczące informowania chorego o nieuleczalnym stanie i zbliżającej się śmierci, eutanazji, samobójstwa, transplantacji, testamentu życia), psychologicznej (etapy umierania, przeżycia osób świadomych swej śmierci, reakcje psychiczne na śmierć cudzą, radzenie sobie ze śmiercią i umieraniem, żałoba) oraz pedagogicznej (wychowanie do zewnętrznego uczestnictwa w śmierci i umieraniu oraz kształtowanie wobec nich postaw neutralizujących lęk i obojętność).

Dyskusja na zajęciach ma prowadzić do lepszego zrozumienia poruszanych zagadnień.

1. Michael Kerrigan, Historia śmierci. Zwyczaje i rytuały pogrzebowe od starożytności do czasów współczesnych (tłum. Sławomir Klimkiewicz). Bellona, Warszawa 2009.

2. Alfonso M. di Nola, Tryumf śmierci. Antropologia żałoby (red. nauk. Monika Woźniak, tłum. Monika Woźniak, Jolanta Kornecka, Roman Sosnowski, Monika Surma-Gawłowska, Maria Olszańska). Universitas, Kraków 2006.

3. Philippe Ariès, Człowiek i śmierć (tłum. Eligia Bąkowska). Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1989.

4. Anna E. Kubiak, Małgorzata Zawiła (red.), Społeczne i kulturowe reprezentacje śmierci. Koncepcje, badania i konteksty. Antologia tekstów. Zakład Wydawniczy »NOMOS«, Kraków 2015.

5. Barney G. Glaser, Anselm L. Strauss, Świadomość umierania (tłum. Paweł Tomanek). Zakład Wydawniczy »NOMOS«, Kraków 2016.

6. Elisabeth Kübler-Ross, Rozmowy o śmierci i umieraniu (tłum. Irena Doleżal-Nowicka). Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1979; Wydawnictwo Media Rodzina, Poznań 1998 i 2007.

7. Mirosław Górecki (red.), Prawda umierania i tajemnica śmierci. Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2010.

8. Mirosław Górecki, Hospicjum w służbie umierających. Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2000.

9. Marie de Hennezel, Śmierć z bliska (tłum. Agnieszka i Jerzy Brzozowscy). Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 1998.

10. Jan Hartman, Bioetyka dla lekarzy. Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2009.

11. Bronnie Ware, Czego najbardziej żałują umierający (tłum. Magdalena Słysz). Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2017.

12. Antonina Ostrowska, Śmierć w doświadczeniu jednostki i społeczeństwa. Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii, Warszawa 1991, wydanie III uzupełnione Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2005.

13. Martin Herbert, Żałoba w rodzinie. Jak pomóc cierpiącym dzieciom i ich rodzinom (tłum. Monika Gajdzińska). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005.

14. Noëlle Blackman, Stuart Todd, Jak wspierać umierające osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Jak żyć z chorobą (tłum. Jacek Dobrowolski). Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2009.

Student będzie:

WIEDZA

1. Dysponował siatką najważniejszych pojęć z zakresu tanatologii i bioetyki.

2. Posiadał wiedzę o najważniejszych dylematach etyczno-moralnych w bioetyce i znał sposoby uporania się z nimi.

3. Miał pogłębioną wiedzę o głównych problemach ludzi umierających i ich rodzin.

4. Miał wiedzę o formach pomocy dla osób umierających i ich rodzinom.

UMIEJĘTNOŚCI

1. Potrafił analizować procesy i mechanizmy typowe dla fazy umierania.

2. Potrafił wyjaśnić przyczyny problemów psychospołecznych osób starych i ich rodzin oraz zaproponować ich rozwiązanie.

3. Potrafił samodzielnie poszukiwać i korzystać z materiałów poszerzających wiedzę wyniesioną z zajęć.

4. Potrafił uzasadnić swoje zdanie w dyskusji w grupie, posługując się odpowiednimi pojęciami.

KOMPETENCJE

1. Umiał współpracować w grupie.

2. Krytycznie odnosił się do prezentowanych treści, a także umiał uzasadnić różnorodne – nawet sprzeczne – opinie.

3. Gotowy oddzielić prowadzoną dyskusję na wybrany temat od własnych przekonań.

4. Gotowy do wykorzystywania wiedzy i umiejętności w praktyce zawodowej.

Nakład pracy studenta:

Godziny kontaktowe 15 godzin konwersatorium.

Samodzielne przygotowanie do każdych zajęć: = 5 godzin.

Przygotowanie prezentacji = 5 godzin

Przygotowanie do zaliczenia = 5 godzin

RAZEM = 30 godzin.

1. Obecność na konwersatorium.

2. Ocena ciągła – na podstawie przygotowania do każdych zajęć i aktywności (znajomość literatury, analiza tekstu oraz udział w dyskusji: panelowej i grupowej).

3. Ustna prezentacja samodzielnie przygotowanego materiału.