Pozatekstowe środki komunikacji (konwersatorium)

ogólnouniwersyteckie

w sali

Podczas konwersatorium Pozatekstowe środki komunikacji zostaną omówione różnorodne sposoby komunikacji poza tekstem pisanym, przede wszystkim oralne, ale także gesty, mimika, oraz ich znaczenie w różnych kulturach. Studenci poznają podstawy lingwistyki kognitywnej dającej narzędzia do analizy pozawerbalnych środków komunikacji.

Celem konwersatorium jest zaprezentowanie metodologii pozwalającej na analizę pozatekstowych środków komunikacji oraz jej zdobycie praktyki w jej zastosowaniu. W ramach kursów przyjmuje się definicję kultury traktowanej jako „system znaków” (Geertz 1978). Proponowana metodologia to modele lingwistyki kognitywnej (pojęciowa metonimia, metafora i amalgamat, Kövecses 2011, Johnson 1987, Lakoff Johnson 2010, Lakoff 2011, Fauconnier, Turner 2003). Metodologia ta pozwala na zrozumienie mechanizmów pojęciowych istotnych w tworzeniu znaczenia, komunikacji (werbalnej i niewerbalnej), jej kulturowych uwarunkowań i wynikających stąd specyficznych dla danej kultury zachowań. Metodologia lingwistyki kognitywnej jest również bardzo przydatna dla analizy przyczyn nieporozumienia, zachodzącego zarówno w obrębie danej kultury (pomiędzy jej członkami i grupami), jak i pomiędzy kulturami. Umożliwia ona również badania komparatystyczne. Wprowadzenie do lingwistyki kognitywnej obejmować będzie następujące tematy:

Czym jest kategoryzacja? Jak nasz umysł porządkuje wiedzę o świecie? Kategoryzacja prototypowa i wyidealizowane modele poznawcze

Im mniej wyrazów, tym więcej znaczenia? Metonimia pojęciowa.

3. Czy umiemy myśleć dosłownie? Metafora pojęciowa.

4. Jak tworzymy pojęcia złożone? Amalgamaty pojęciowe.

Druga część kursu obejmować będzie analizę pozatekstowych środków komunikacji z wykorzystaniem poznanej metodologii. Przykłady będą pochodzić zarówno z kultury europejskiej, jak i kultur nieeuropejskich. Modele kognitywne pozwolą zrozumieć, jak to się dzieje, że znaki niewerbalne są zrozumiałe dla uczestników danego dyskursu, wpływają na ich myślenie i budzą silne emocje. Szczególną uwagę poświęcimy dyskursowi politycznemu i religijnemu w różnych kulturach i na ich styku oraz zagadnieniu manipulacji. Podjęta zostanie również kwestia tożsamości (osobistej i społecznej oraz ich wzajemny związek) budowana przez niewerbalne znaki w ramach tych dyskursów, a także wpływ, jaki na jej tworzenie wywiera reklama i sztuka.

Fauconnier G., Turner M. 2000. ‘Compression and Global Insight’. Cognitive Linguistics 11, 3-4: 283-304

Fauconnier G., Turner M. 2003. The Way We Think. Conceptual Blending and the Mind’s Hidden Complexities. New York: Basic Books Geertz C. 2005. „Religia jako system kulturowy”. W: Geertz C. 2005. Interpretacja kultur. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 109-150 (‘Religion As a Cultural System’. W: Geertz C. 1973. The Interpretation of Cultures, New York: Basic Books: 87-125

Geertz C. 1978. Interpretacje kultur. Wybrane eseje. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Grady J. 2007. „Metaphor”. W: Geeraerts D., Cuyckens H. (eds.) 2007. The Oxford Handbook of Cognitive Linguistics. New York: Oxford University Press, 188-213

Habrajska G., Ślósarska J. (wyd.) 2006. Kognitywizm w poetyce i stylistyce. Kraków: Universitas

Johnson M. 1987. The Body in the Mind. The Bodily Basis of Meaning, Imagination, and Reason. Chicago, London: The University of Chicago Press

Kövecses Z. 2011. Język, umysł, kultura. Praktyczne wprowadzenie. Kraków: Universitas (Kövecses Z. 2006. Language, Mind and Culture. A Practical Introduction. Oxford: Oxford University Press)

Lakoff G. 2002. Moral Politics. How Liberals and Conservatives Think. Chicago and London: The University of Chicago Press

Lakoff G. 2003. Metafory i wojna : system metafor użyty, by usprawiedliwić wojnę w Zatoce Perskiej. Etnolingwistyka 15, 29-47 (Lakoff G. 1991. „Metaphor and War: The Metaphor System Used to Justify War in the Gulf". Peace Research 23 (1991): 25-32)

Lakoff G., Johnson M. 1988. Metafory w naszym życiu. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy (Lakoff G., Johnson M. 1980. Metaphors We Live By. Chicago: The University of Chicago Press)

Lakoff G., Johnson M. 2010. Metafory w naszym życiu. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia (Lakoff G., Johnson M. 1980. Metaphors We Live By. Chicago: The University of Chicago Press)

Lakoff G. 2011. Kobiety, ogień i rzeczy niebezpieczne. Co kategorie mówią nam o umyśle. Kraków: Universitas (Lakoff G. 1987. Women, Fire, and Dangerous Things. What Categories Reveal about the Mind. Chicago and London: University of Chicago Press

Libura A. 2007. (red.) Amalgamaty kognitywne w sztuce. Kraków: Universitas

Oakley T.2007. „The Image Schemas”. W: Geeraerts D., Cuyckens H. (eds.) 2007. The Oxford Handbook of Cognitive Linguistics. New York: Oxford University Press, 214-235

Panther K.-U., Thornburg L. 2007. „Metonymy”. W: Geeraerts D., Cuyckens H. (eds.) 2007. The Oxford Handbook of Cognitive Linguistics. New York: Oxford University Press, 236-265

Sørensen J. 2007. A Cognitive Theory of Magic. Lanham, New York, Toronto, Plymouth UK: Altamira Press

Turner M. 2006. ‘The Art of Compression’. W: Turner M. (red.) 2006. The Artful Mind. Cognitive Science and the Riddle of Human Creativity. Oxford: Oxford University Press, 93-114

Turner M. 2007. ‘Conceptual Integration’. W: Geeraerts D., Cuyckens H. (eds.) 2007. The Oxford Handbook of Cognitive Linguistics. New York: Oxford University Press, 377-393

Wiedza: absolwent

- ma pogłębioną wiedzę szczegółową (obejmującą terminologię, teorię i metodologię) z zakresu pozatekstowych środków komunikacji

- ma rozszerzoną wiedzę o wybranych problemach komunikacji pozatekstowej w kulturach Azji i Afryki

- zna i rozumie zaawansowane metody analizy, interpretacji i warto-ściowania różnych metod komunikacyjnych w kontekście komunikacji pozatekstowej

Umiejętności: absolwent

- potrafi wskazać źródła różnic kulturowych różnych kręgów cywili-zacyjnych wynikających z problemów komunikacji pozatekstowej

- potrafi analizować i interpretować teksty kultury wybranych regionów, prawidłowo umieszczając je w kontekście kulturowym

- potrafi w profesjonalny sposób odczytać znaczenie tekstów kultury w wybranym społeczno-kulturowym kontekście wybranych regionów

Kompetencje: absolwent

- posiada świadomość odmienności wynikającej z różnorodności kulturo-wej

- dostrzega potrzeby wzbogacenia swojej tradycji o pozytywne wartości filozoficzno-społeczno-kulturowe innych regionów traktuje kulturową synergiię jako wartość dodaną

- wykorzystuje kompetencje kulturowe w sytuacjach profesjonalnych, takich jak programy pomocowe, rządowe, problemy migracji, działanie na rzecz bezpieczeństwa kraju

Praca pisemna z wykorzystaniem metodologii kognitywnej