Gramatyka opisowa języka polskiego II [3003-11A2GR] Semestr zimowy 2023/24
Ćwiczenia, grupa nr 7

Burkacka I., 2010, Klasyfikacja słowotwórcza nowszych zapożyczeń, [w:] „Linguistica Copernicana”, 2(4), s. 229-240.

Chojnacka-Kuraś M., Falkowska M., 2021, Neologizm plandemia jako amalgamat formalny i pojęciowy na tle innych wyrażeń związanych z negowaniem pandemii koronawirusa, [w:] „Język Polski” 3, s. 61-74.

Galewska K., Jak czasownik chajzerować wszedł do polszczyzny? O werbalnych derywatach odantroponimicznych i najnowszych tendencjach w zakresie apelatywizacji nazw własnych, [w:] "Język Polski" 4, s. 100-111.

Langacker R.W., 2009, Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie, tłum. E. Tabakowska, Kraków.

Lem S., Bajki robotów (dowolne wydanie).

Lem S., Kongres futurologiczny (dowolne wydanie).

Libura A., 2007, Amalgamaty kognitywne. Powstanie o rozwój koncepcji integracji pojęciowej, [w:] Amalgamaty kognitywne w sztuce, red. A. Libura, Kraków, s. 11-66.

Libura A., 2015, Kagrestkos i brzoskwiśnia. Wybrane problemy związane ze strukturą amalgamatów leksykalnych, [w:] Język a Kultura, tom 25, s. 189-200.

Lisczyk K., 2019, Wege – samodzielna jednostka, człon złożenia, wyraz motywujący, [w:] „Poradnik Językowy” 5, s. 56-66.

Łaziński M., 2006, O panach i paniach: polskie rzeczowniki tytularne i ich asymetria rodzajowo-płciowa, Warszawa (wybrane rozdziały).

Łaziński M., 2020, Wykłady o aspekcie czasownika polskiego, Warszawa (wybrane fragmenty).

Masłowski J., 1977, Polskie słownictwo lekarskie, Wrocław, s. 16-21.

Nagórko A., 2007, Kontaminacje leksykalne – słowotwórstwo czy radosna tfurczość? [w:] „Przegląd Humanistyczny” 1, s. 203-210.

Przybylska R., 2006, Schematy wyobrażeniowe a semantyka polskich prefiksów czasownikowych do-, od-, prze-, roz-, u-, Kraków.

Słownik nazw żeńskich polszczyzny, red. A. Małocha-Krupa, Wrocław 2015 (Wstęp i wybrane hasła).

Tabakowska E., 1995, Gramatyka i obrazowanie. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego, Kraków.

Tokarski R., 2001, Słownictwo jako interpretacja świata, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, s. 343-370.

Waszakowa K., 2014, Czy można ulec ministrze Joannie Musze? O dystansie między świadomością a normą językową, [w:] „Język polski – 25 lat po przełomie. / Die polnische Sprache – 25 Jahre nach der Wende”. Red. D. Rytel-Schwarz, W.F. Schwarz, H.Ch. Trepte, A. Nagórko. Seria: westostpassagen. Band 21, Hildesheim – Zülrich – New York, Georg Olms Verlag, s. 239-262.

Waszakowa K., 2017, Composita kontaminacyjne jako rezultaty procesów analogii i anomalii, [w:] Route 66: from Deep Structures to Surface Meaning, red. P. Łozowski, A. Głaz, Lublin, s. 93-109.

Waszakowa K., 2017, Kognitywno-komunikacyjne aspekty słowotwórstwa. Wybrane zagadnienia opisu derywacji w języku polskim, rozdz. III, IV, V, Warszawa.

Żurowski S., Kontekstowa interpretacja wyrażeń o tzw. znaczeniu ogólnym, http://dx.doi.org/10.18778/7969-409-9.03

Podręczniki:

Grzegorczykowa R., Puzynina J., 1979, Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego. Rzeczowniki sufiksalne rodzime, Warszawa.

Grzegorczykowa R., Laskowski R., Wróbel H., red. 1998, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia II, Warszawa.

Grzegorczykowa R., 2004, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa, rozdz. Ogólna charakterystyka struktury semantycznej zdania, s. 87-93.

Grzegorczykowa R., 2001, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa (wybrane rozdziały).

Nagórko A., 2007, Zarys gramatyki polskiej, rozdział V Słowotwórstwo, Warszawa, s. 171-251.

Na zajęciach będziemy się zajmować derywatami synchronicznymi, czyli wyrazami pochodnymi (związanymi formalnie i semantycznie z innymi wyrazami). Omówimy podstawy metodologiczne strukturalistycznego opisu derywatów słowotwórczych (w obrębie różnych części mowy) i typologie derywatów; spojrzymy na formacje słowotwórcze z perspektywy współczesnych koncepcji semantycznych (z nurtu lingwistyki kognitywnej); będziemy badać to, jak derywaty (zwłaszcza nowe struktury słowotwórcze) funkcjonują w różnych odmianach języka (m.in. w terminologii medycznej), w różnorodnych typach tekstów (także w literaturze) i w związku ze współczesnymi zjawiskami społecznymi (takimi jak: ruch feministyczny, weganizm, Instagram, doświadczenie pandemii i wiele innych).

ZAGADNIENIA OMAWIANE NA ZAJĘCIACH

1. Podstawy metodologiczne opisu derywatów słowotwórczych (z perspektywy morfologii, składni i semantyki). Struktura derywatu a jego znaczenie leksykalne.

2. Derywaty właściwe a derywaty asocjacyjne (problem wiedzy o świecie utrwalonej w strukturze derywatu).

3. Środki słowotwórcze w nazewnictwie botanicznym, zoologicznym i w terminologii medycznej.

4. Typy derywatów słowotwórczych ze szczególnym uwzględnieniem nowych compositów (w kontekście internacjonalizacji).

5. Pragmatyczne aspekty słowotwórstwa (perspektywa i punkt widzenia nadawcy; derywaty o funkcji ekspresywnej; ocena i wartościowanie zawarte w wyrazach pochodnych).

6. Nazwy żeńskie w systemie i w użyciu (jako przyczynek do dyskusji o języku niedyskryminującym).

7. Derywaty słowotwórcze jako część słownictwa opisującego dany wycinek rzeczywistości (na przykładzie języka wegańskiego i leksyki pandemicznej).

8. Neologizmy słowotwórcze w literaturze (na przykładzie twórczości S. Lema).

9. Wybrane teorie lingwistyki kognitywnej w analizie formacji słowotwórczych

- model gramatyki kognitywnej (R.W. Langacker),

- schematy wyobrażeniowe a semantyka prefiksów czasownikowych (w kontekście kategorii gramatycznej aspektu i wyrażeń o tzw. znaczeniu ogólnym typu zatentegować),

- composita kontaminacyjne a amalgamaty kognitywne (M. Turner, G. Fauconnier).

- omawianie przypadków

- praca samodzielna z tekstem

- praca w grupach

- dyskusja

- obecność i aktywność na zajęciach (przygotowanie do zajęć), udział w dyskusji

- do zdobycia 60 punktów: sprawdzian dotyczący zagadnień omawianych na zajęciach (20 punktów) oraz samodzielna praca pisemna (analiza wybranego derywatu lub grupy derywatów, z uwzględnieniem mechanizmów systemowych, szerszego kontekstu komunikacyjnego oraz własnej oceny - 40 punktów)