Skandynawskie państwa dobrobytu

fakultatywne
ogólnouniwersyteckie

w sali

Po krótkim przedstawieniu genezy i rozwoju krajów skandynawskich w ujęciu historycznym, pokazana zostanie ewolucja nordyckich polityk publicznych w XX w., współczesne tendencje, kwestie i wyzwania społeczne, a także perspektywy na najbliższą przyszłość. Rozważane będą zarówno unikatowe cechy tych państw, jak i łączące ich podobieństwa. Zapytamy czy istnieje „skandynawski model” dobrobytu, polityki społecznej, demokracji politycznej i aktywności zagranicznej. Chociaż główna uwaga skupiona zostanie na kwestiach wewnętrznych, uwzględnione zostaną także europejskie i międzynarodowe czynniki wpływające na ten region.

Szczegółowy wykaz zagadnień, które będą omawiane w zakresie w znaczącym stopniu uzależnionym od zainteresowań i preferencji uczestników konwersatorium:

1. Wprowadzenie: przedstawienie sylabusa, Skandynawia jako obszar zainteresowań i akademickich studiów, na czym polega specyfika Norden?, dlaczego bada się skandynawskie państwa dobrobytu?, co może przynieść lepsza znajomość krajów nordyckich?

2. Co to jest Skandynawia? Jak należy rozumieć słowa: kraje nordyckie, Norden?

- nordycka geografia i historia, gospodarki i polityka

- nordycka kultura i tożsamość, ogólne wartości, tradycje egalitaryzmu, dialogu, rokowań, kompromisu i konsensusu (być może to konieczna strategia małych krajów usytuowanych strategicznie pomiędzy silnymi państwami sąsiednimi?)

- jaką rolę odgrywa protestantyzm i Kościół Luterański?

3. Rozwój nowożytnej i współczesnej Skandynawii

- transformacja od gospodarki rolnej do zasobnego, nowoczesnego społeczeństwa przemysłowego i postindustrialnego/ informacyjnego

- jak rolę odgrywają partie polityczne, związki zawodowe, korporatyzm?

- kobiety w społeczeństwie skandynawskim (zatrudnienie, partycypacja polityczna, kulturowe role obu płci)

- „kapitał dziecięcy” i prawa dziecka

- różnorodność etniczna, największe grupy imigranckie, prawicowy populizm

4. Skandynawski model państwa dobrobytu

- etapy rozwoju państwa dobrobytu i jego ekspansja w krajach nordyckich

- szczególna rola współpracy między rządem, pracodawcami i pracownikami w procesie podejmowania decyzji, zwłaszcza w odniesieniu do aktywnej polityki rynku pracy

- uformowanie się i istota modelu skandynawskiego/ nordyckiego

- czy znajduje się on w kryzysie?, krytycy: na prawicy i lewicy

- współczesne wyzwania: starzenie się społeczeństw, imigracja i integracja cudzoziemców, europeizacja i globalizacja itp.

- ciągłość i zmiana: czy model nordycki przetrwał? czy jest wciąż żywotny?

5. Wybrane współczesne problemy skandynawskich polityki społecznych

- czym charakteryzują się nordyckie polityki rodzinne, rynki pracy, systemy edukacyjne itp.? (np. szwedzkie państwo przyjazne rodzinom, kobietom, dzieciom i ludziom starszym; duński „złoty trójkąt” flexicurity w polityce zatrudnienia; fiński system innowacyjny i strategia edukacyjna itp.)

- jak udało się Skandynawii przejść gospodarcze kryzysy ostatnich czterech dekad i osiągnąć pod względem dostatku pozycję „cudownego dziecka” współczesnej Europy?

- jakie lekcje wynikają dla innych z nordyckiego modelu polityki społecznej?

6. Skandynawia w świecie – cztery wymiary polityk zagranicznych:

- nordycki” pragmatyczny regionalizm, ostrożna integracja (Rada Nordycka)

- europejski: integracja (UE) i współpraca (EOG)

- transatlantycki: bezpieczeństwo (NATO), problemy Arktyki

- globalny: solidarność, pomoc rozwojowa i humanitarna, dyplomacja pokojowa (ONZ i inne instytucje)

Zalecana literatura

- W. Anioł, Szlak Norden. Modernizacja po skandynawsku, Warszawa 2013.

- E. Asbrink, Made in Sweden. 60 słów, które stworzyło naród, Warszawa 2019.

- M. Czarnecki, Dzieci Norwegii. O państwie (nad)opiekuńczym, Wołowiec 2016.

- S. Czech, Gospodarka w służbie idei. Rzecz o modelu szwedzkim, Katowice 2013.

- S. Daniłowska, Duńskie państwo dobrobytu a koncepcja flexicurity, Warszawa 2016.

- T. Griffiths, Skandynawia. Wojna z trollami, Warszawa 2011.

- P. Kingsley, Duńczycy. Patent na szczęście, Warszawa 2017.

- N. Lunde, Lego. Jak pokonać kryzys, zawojować świat i zbudować potęgę z klocków, Warszawa 2019.

- B. Piotrowski, Skandynawia współczesna w poszukiwaniu nowych dróg rozwoju 1975-2014, Poznań 2015

- N. Sanandaji, Mit Skandynawii, czyli porażka polityki trzeciej drogi, Warszawa 2016.

- T.D. Walker, Fińskie dzieci uczą się najlepiej, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2017.

- M. Wiking, Hygge. Klucz do szczęścia, Warszawa 2017.

- N. Witoszek, Najlepszy kraj na świecie, Wołowiec 2017.

- M. Zaremba, Polski hydraulik i nowe opowieści ze Szwecji, Wołowiec 2013.

Metody i kryteria oceniania

Podstawą zaliczenia na ocenę będzie obecność na zajęciach oraz przygotowanie przez studentów zwięzłych prezentacji ustnych i treściwych mini-esejów (o obj. ok. 5 stron/ 10 tys. znaków) na wybrane i uzgodnione z wykładowcą tematy, w oparciu o zalecaną i samodzielnie dobraną literaturę.

fakultatywne
ogólnouniwersyteckie

w sali

Po krótkim przedstawieniu genezy i rozwoju krajów skandynawskich w ujęciu historycznym, pokazana zostanie ewolucja nordyckich polityk publicznych w XX w., współczesne tendencje, kwestie i wyzwania społeczne, a także perspektywy na najbliższą przyszłość. Rozważane będą zarówno unikatowe cechy tych państw, jak i łączące ich podobieństwa. Zapytamy czy istnieje „skandynawski model” dobrobytu, polityki społecznej, demokracji politycznej i aktywności zagranicznej. Chociaż główna uwaga skupiona zostanie na kwestiach wewnętrznych, uwzględnione zostaną także europejskie i międzynarodowe czynniki wpływające na ten region.

Szczegółowy wykaz zagadnień, które będą omawiane w zakresie w znaczącym stopniu uzależnionym od zainteresowań i preferencji uczestników konwersatorium:

1. Wprowadzenie: przedstawienie sylabusa, Skandynawia jako obszar zainteresowań i akademickich studiów, na czym polega specyfika Norden?, dlaczego bada się skandynawskie państwa dobrobytu?, co może przynieść lepsza znajomość krajów nordyckich?

2. Co to jest Skandynawia? Jak należy rozumieć słowa: kraje nordyckie, Norden?

- nordycka geografia i historia, gospodarki i polityka

- nordycka kultura i tożsamość, ogólne wartości, tradycje egalitaryzmu, dialogu, rokowań, kompromisu i konsensusu (być może to konieczna strategia małych krajów usytuowanych strategicznie pomiędzy silnymi państwami sąsiednimi?)

- jaką rolę odgrywa protestantyzm i Kościół Luterański?

3. Rozwój nowożytnej i współczesnej Skandynawii

- transformacja od gospodarki rolnej do zasobnego, nowoczesnego społeczeństwa przemysłowego i postindustrialnego/ informacyjnego

- jak rolę odgrywają partie polityczne, związki zawodowe, korporatyzm?

- kobiety w społeczeństwie skandynawskim (zatrudnienie, partycypacja polityczna, kulturowe role obu płci)

- „kapitał dziecięcy” i prawa dziecka

- różnorodność etniczna, największe grupy imigranckie, prawicowy populizm

4. Skandynawski model państwa dobrobytu

- etapy rozwoju państwa dobrobytu i jego ekspansja w krajach nordyckich

- szczególna rola współpracy między rządem, pracodawcami i pracownikami w procesie podejmowania decyzji, zwłaszcza w odniesieniu do aktywnej polityki rynku pracy

- uformowanie się i istota modelu skandynawskiego/ nordyckiego

- czy znajduje się on w kryzysie?, krytycy: na prawicy i lewicy

- współczesne wyzwania: starzenie się społeczeństw, imigracja i integracja cudzoziemców, europeizacja i globalizacja itp.

- ciągłość i zmiana: czy model nordycki przetrwał? czy jest wciąż żywotny?

5. Wybrane współczesne problemy skandynawskich polityki społecznych

- czym charakteryzują się nordyckie polityki rodzinne, rynki pracy, systemy edukacyjne itp.? (np. szwedzkie państwo przyjazne rodzinom, kobietom, dzieciom i ludziom starszym; duński „złoty trójkąt” flexicurity w polityce zatrudnienia; fiński system innowacyjny i strategia edukacyjna itp.)

- jak udało się Skandynawii przejść gospodarcze kryzysy ostatnich czterech dekad i osiągnąć pod względem dostatku pozycję „cudownego dziecka” współczesnej Europy?

- jakie lekcje wynikają dla innych z nordyckiego modelu polityki społecznej?

6. Skandynawia w świecie – cztery wymiary polityk zagranicznych:

- nordycki” pragmatyczny regionalizm, ostrożna integracja (Rada Nordycka)

- europejski: integracja (UE) i współpraca (EOG)

- transatlantycki: bezpieczeństwo (NATO), problemy Arktyki

- globalny: solidarność, pomoc rozwojowa i humanitarna, dyplomacja pokojowa (ONZ i inne instytucje)

Zalecana literatura

- W. Anioł, Szlak Norden. Modernizacja po skandynawsku, Warszawa 2013.

- E. Asbrink, Made in Sweden. 60 słów, które stworzyło naród, Warszawa 2019.

- M. Czarnecki, Dzieci Norwegii. O państwie (nad)opiekuńczym, Wołowiec 2016.

- S. Czech, Gospodarka w służbie idei. Rzecz o modelu szwedzkim, Katowice 2013.

- S. Daniłowska, Duńskie państwo dobrobytu a koncepcja flexicurity, Warszawa 2016.

- T. Griffiths, Skandynawia. Wojna z trollami, Warszawa 2011.

- P. Kingsley, Duńczycy. Patent na szczęście, Warszawa 2017.

- N. Lunde, Lego. Jak pokonać kryzys, zawojować świat i zbudować potęgę z klocków, Warszawa 2019.

- B. Piotrowski, Skandynawia współczesna w poszukiwaniu nowych dróg rozwoju 1975-2014, Poznań 2015

- N. Sanandaji, Mit Skandynawii, czyli porażka polityki trzeciej drogi, Warszawa 2016.

- T.D. Walker, Fińskie dzieci uczą się najlepiej, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2017.

- M. Wiking, Hygge. Klucz do szczęścia, Warszawa 2017.

- N. Witoszek, Najlepszy kraj na świecie, Wołowiec 2017.

- M. Zaremba, Polski hydraulik i nowe opowieści ze Szwecji, Wołowiec 2013.

Metody i kryteria oceniania

Podstawą zaliczenia na ocenę będzie obecność na zajęciach oraz przygotowanie przez studentów zwięzłych prezentacji ustnych i treściwych mini-esejów (o obj. ok. 5 stron/ 10 tys. znaków) na wybrane i uzgodnione z wykładowcą tematy, w oparciu o zalecaną i samodzielnie dobraną literaturę.