Historia gospodarcza powszechna i Polski

obowiązkowe

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z zasadniczymi wątkami dziejów gospodarczych świata i Polski ze szczególnym uwzględnieniem przemian kształtujących świat nowoczesny (rewolucja agrarna i przemysłowa, powstanie społeczeństwa przemysłowego, globalne kryzysy), rozwoju handlu międzynarodowego, oraz wskazaniem na historyczny kontekst procesów ekonomicznych. Zajęcia obejmują dzieje gospodarcze od średniowiecza po czasy współczesne, koncentrują się na historii gospodarczej Europy i obszarów stopniowo obejmowanych jej wpływem. Słuchacze po odbyciu pełnego kursu powinni rozumieć proces przekształcania się rynków od lokalnego po globalny oraz genezę kapitalizmu i kolejne jego fazy.

Ponadto celem konwersatoriów jest wyrabianie samodzielnego, krytycznego stosunku do wykorzystywanych danych, materiałów i opracowań oraz kształtowanie umiejętności poszukiwania informacji oraz przygotowania wypowiedzi ustnych i prezentacji.

1. Wprowadzenie. Rewolucje gospodarcze. Co to jest wzrost i rozwój gospodarczy. Mechanizmy i bariery wzrostu gospodarczego – specjalizacja, dostępność zasobów (epoka maltuzjańska), mechanizacja, między- i wewnątrzsektorowy wzrost produktywności. Demografia historyczna – uwarunkowania rozmiarów populacji, przejścia demograficzne.

2. Średniowiecze I. Gospodarka wiejska w średniowieczu

3. Średniowiecze II. Miasta w średniowieczu. Polska na tle Europy

4. Ekspansja terytorialna Europy. Odkrycia geograficzne. Zamorskie kolonie. Imperia kolonialne a bariera maltuzjańska. Rewolucja cen. Nowa geografia ekonomiczna Europy

5. Ewolucja struktur państwowych i rozwój gospodarczy w nowożytnej Europie. Centralizacja państwa. Państwo podatkowe vs państwo domeny. Początki państwa narodowego. Modele nowoczesnego państwa. Rozwój rynków i kapitalizm handlowy, np. Portugalia, Holandia, Anglia.

6. Polska gospodarka w epoce nowożytnej. Dualizm agrarny. Polska spichlerzem Europy. Konsekwencje rozwoju zależnego. Zdecentralizowane państwo: parlamentaryzm szlachecki i inna ścieżka ewolucji państwa. Kryzys XVII-XVIII wieku. Zmiany gospodarcze w otoczeniu Rzeczypospolitej: Szwecja, Prusy, Rosja.

7. Pierwsza nowoczesna gospodarka: Wielka Brytania. Ewolucja ustroju politycznego. Rewolucja agrarna i grodzenia: nowoczesne prawa własności. Imperium kolonialne Wielkiej Brytanii. Pozostałe uwarunkowania rewolucji przemysłowej (dlaczego Anglia?).

8. Epoka rewolucji. Rewolucja polityczna w USA. Kryzys absolutyzmu francuskiego. Rewolucja Francuska. Rewolucja przemysłowa w Wielkiej Brytanii – przebieg. Próby reform Rzeczypospolitej. Upadek państwa.

9. Industrializacja Zachodu. Państwa wczesnego uprzemysłowienia od Belgii do USA. Kraje późnego uprzemysłowienia: sukcesy i porażki. Pierwsze uprzemysłowione państwo niezachodnie: Japonia. Imperializm europejski. Pax Britannica: epoka waluty złotej i wolnego handlu. Uprzemysłowienie ziem polskich. Specyfika gospodarki chłopskiej. Reformy agrarne. Dynamika uprzemysłowienia. Uprzemysłowienie ziem polskich jako przykład industrializacji na peryferiach. Zabory: korzystne czy nie?

10. Okres międzywojenny. I wojna światowa i gospodarka wojenna. Powojenna geografia polityczna i ekonomiczna Europy. Hiperinflacja w Europie środkowej i wschodniej. Wielki kryzys. Ekonomiczne korzenie totalitaryzmu w Niemczech. Polityka antykryzysowa. Gospodarka II Rzeczypospolitej. II wojna światowa.

11. Okres po II wojnie światowej. System z Bretton Woods. Złota trzydziestka. Dekolonizacja. I, II i III świat. Ścieżki rozwoju krajów III świata. Kryzys naftowy i jego przyczyny. Społeczeństwo masowej konsumpcji.

12. Integracja Europejska w perspektywie historycznej. Zjednoczenie Niemiec i Włoch w XIX wieku, uwarunkowania polityczne i gospodarcze. Plan Marshalla i amerykański impuls integracyjny. Spory o model integracji (Rada Europy, EWWiS, EFTA, EWG). Poszerzanie i pogłębianie integracji.

13. Socjalizm realny. Powstanie gospodarki antyrynkowej. Gospodarka centralnie planowana. Stalinizm i uprzemysłowienie ZSRR. Socjalizm państwowy po II WŚ: ZSRR i kraje satelickie. Motory wzrostu gospodarczego. Kryzys gospodarki socjalistycznej.

14. Ostatnie dekady. Nowy model polityki gospodarczej po kryzysie naftowym (neoliberalizm). IMF, konsensus waszyngtoński i deregulacja gospodarek peryferyjnych. Transformacja systemowa krajów socjalistycznych. Kryzysy gospodarcze lat 1980-90. Podsumowanie.

Literatura obowiązkowa:

Cameron R. i L. Neale, Historia gospodarcza świata. Od paleolitu do czasów najnowszych. Warszawa 2004.

Kaliński J. Historia gospodarcza XIX i XX w., Warszawa 2008.

Wybrana literatura uzupełniająca:

Chandler A.D. jr., Strategy and Structure: Chapters in the History of the American Industrial Enterprise, Cambridge Mass. 1962.

Greif A., Institutions and the Path to the Modern Economy. Lessons from Medieval Trade, Cambridge 2006.

Himmelfarb G., The Road to Modernity. The British, French and American Enlightenments, London 2008.

Koryś P., Poland From Partitions to EU Accession, London 2018.

Landes D.S., Bogactwo i nędza narodów. Dlaczego jedni są tak bogaci, a inni tak ubodzy, Warszawa 2000.

Landes D.S., The Unbound Prometheus. Technological Change and Industrial Development in Western Europe from 1750 to the Present, Cambridge 1969.

North D.C., Understanding the Process of Economic Change, Princeton – Oxford 2005

WIEDZA

Wiedza przekazywana na zajęciach pozwala zrozumieć genezę i proces formowania się rynków w procesie rozwoju gospodarczego, daje możliwość głębszego zrozumienia uwarunkowań instytucjonalnych determinujących powstawanie i rozwój różnych struktur rynkowych. W tym kontekście pokazane zostaną relacje pomiędzy ewolucją rynków a przekształceniami form przedsiębiorstw oraz zmianami polityki gospodarczej. Student: zna terminologię i metody nauki z Historii Gospodarczej oraz powiązanych z nią dyscyplin w stopniu pozwalającym na swobodne posługiwanie się perspektywą interdyscyplinarną; zna w stopniu pogłębionym narzędzia, metody i techniki pozyskiwania danych, modelowania. Student rozumie przebieg i charakter zmian systemu gospodarczego na przestrzeni dziejów oraz zna i rozumie znaczenie czynników determinujących powstanie nowoczesnej gospodarki. Student ma pogłębioną wiedzę o mechanizmach wyłonienia się gospodarki kapitalistycznej w czasach nowożytnych, ma szczegółową wiedzę o mechanizmach formowania się rynków lokalnych, narodowych, rynku atlantyckiego i gospodarki światowej.

UMIEJĘTNOŚCI

Student:

wykorzystuje wiedzę teoretyczną i faktograficzną z zakresu historii gospodarczej do analizy genezy, przebiegu i konsekwencji konkretnych procesów i zjawisk ekonomicznych w wymiarze międzynarodowym, jak i krajowym

posiada umiejętności formułowania i rozwiązywania problemów badawczych w zakresie Historii Gospodarczej Polski i Powszechnej powiązanych z nią dyscyplin, trafnie dobiera metody i konstruuje adekwatne narzędzia badawcze, interpretuje, opracowuje i w sposób przystępny prezentuje wyniki badań, proponuje oryginalne rozwiązania postawionego przed nim problemu i wskazuje potencjalne kierunki dalszych badań

potrafi w sposób precyzyjny, klarowny i spójny wypowiadać się

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

jest świadomy własnego poziomu wiedzy, rozumie potrzebę ciągłego uzupełniania wiedzy i umiejętności, rozwoju osobistego i poszerzania własnych horyzontów intelektualnych; samodzielnie wyznacza kierunki własnego rozwoju i kształcenia zgodnie z zaplanowanymi celami zawodowymi; jest przygotowany do kontynuacji edukacji

Ocena na podstawie aktywności, bieżącego przygotowania do zajęć oraz wystąpienia (referat lub prezentacja).

brak