Język staro-cerkiewno-słowiański (1)

ogólnouniwersyteckie

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z gramatyką języka staro-cerkiewno-słowiańskiego z uwzględnieniem relacji do języka prasłowiańskiego i innych języków słowiańskich.

w sali

Celem zajęć jest omówienie podstawowych zagadnień z gramatyki języka staro-cerkiewno-słowiańskiego. Omówiony zostanie także kontekst powstania pisma słowiańskiego oraz misji Konstantyna i Metodego, jak również najważniejsze zabytki piśmiennictwa scs.

Tematem poszczególnych spotkań będzie:

- omówienie podziałów języków indoeuropejskich i rodziny słowiańskiej; grupa „satem” i „kentum”; relacje bałto-słowiańskie; cechy ogólne języka scs; okoliczności powstania pisma słowiańskiego (głagolica a cyrylica; grażdanka). - misja Konstantego i Metodego; zabytki kanonu scs.

- pochodzenie i rozwój samogłosek prasłowiańskich i scs. Prawo otwartych sylab. Prawo korelacji miejsca artykulacji, działanie joty na samogłoski i spółgłoski, palatalizacje. Rozwój systemu spółgłoskowego i samogłoskowego scs. Faza schyłkowa scs – redakcje narodowe.

- morfologia: afiksy; rdzeń a temat ie. i ps. Deklinacja scs (rzeczownik, przymiotnik, zaimek, liczebnik).

- czasownik: koniugacje pie. i psł.; tematy czasownika; aspekt; tryby, system temporalny; bezokolicznik a supinum; imiesłowy.

- indeclinabilia.

- ważniejsze osobliwości syntaktyczne języka scs.

- analiza poznanych zjawisk na tekstach preparowanych i realnych.

Lektury podstawowe:

- Cz. Bartula, Podstawowe wiadomości z gramatyki staro-cerkiewno-słowiańskiej, Warszawa 2000 (lub późniejsze)

- Gramatyka języka staro-cerkiewno-słowiańskiego, wybór H. Karaś, Warszawa (WPol. UW) 1994

- L. Leciejewicz (red.), Mały słownik kultury dawnych Słowian, Warszawa 1972

Lektury dodatkowe:

- dowolne inne polskie opracowania nt. języka staro-cerkiewno-słowiańskiego

- R. Aitzetmüller, 1978, Altbulgarische Grammatik als Einführung in die slavische Sprachwissenschaft, Freiburg 1978

- L. Moszyński, Wstęp do filologii słowiańskiej, Warszawa 1984

- Г.. A. Хабургаев, Старославянский язык, Москва 1986

- Ст. Стоянов, М. Янакиев, Старобългарски език. Текстове и речник, София 1978

- И. Дуриданов (ред.), Граматика на старобългарския език, София 1993

- R. Večerka, Staroslověnština, Praha 1984

- L. Bednarczuk (red.), Języki indoeuropejskie, t. II, Warszawa 1986

- T. Lehr-Spławiński, W. Kuraszkiewicz, F. Sławski, Przegląd i charakterystyka języków słowiańskich, Warszawa 1954

- słowniki etymologiczne poszczególnych języków słowiańskich

Po ukończeniu kursu student/ka zna i rozumie:

- podziały języków indoeuropejskich i słowiańskich;

- specyfikę języka prasłowiańskiego i rozwoju języków słowiańskich w opozycji do psł. i scs.;

- podstawowe podziały historyczne języków słowiańskich z uwzględnieniem zjawisk typu: palatalizacje, wokalizacja jerów oraz wyniki działania praw kardynalnych rządzących językiem psł.

Student/ka potrafi:

- wykorzystać znajomość zasad gramatyki scs. do tłumaczenia tekstów;

- przeprowadzić analizę morfologiczną słów scs. i ich wybranych odpowiedników w znanych sobie współczesnych językach słowiańskich;

- dokonać rekonstrukcji wyrazów scs. i wybranych wyrazów polskich do postaci prasłowiańskiej;

- wskazać odpowiedniki konstrukcji gramatycznych i zjawisk fonetycznych psł. i scs. w języku polskim i/lub znanym sobie współczesnym języku słowiańskim;

- odnieść się krytycznie do różnych metod badawczych oraz tez zawartych w tekstach teoretycznych.

Aktywność na zajęciach - 30%

Końcowa praca pisemna - 70%

Nieusprawiedliwione nieobecności (powyżej 2) winny zostać zaliczone w terminie uzgodnionym z prowadzącym zajęcia.

Sposób wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji w pracach pisemnych i prezentacjach zaliczeniowych określają zapisy § 3 i 4 uchwały nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 roku. W związku z tym, że jedną z podstawowych umiejętności zdobywanych na kierunkach studiów organizowanych na Wydziale Polonistyki jest sprawne i profesjonalne posługiwanie się polszczyzną pisaną, a w szczególności stylem naukowym, zabrania się wykorzystywania systemów sztucznej inteligencji do przygotowywania, korekty i redakcji tekstów.

Punkty ECTS - łącznie 4, w tym:

1 p. ECTS z tytułu uczestnictwa w zajęciach (30 godzin);

3 p. ECTS z tytułu przygotowywania się do zajęć poza salą lekcyjną oraz wykonywania prac domowych (80 godzin)